मराठी विकीपेडिया आणि विश्वकोश

मराठी विकीपेडिया आणि विश्वकोश ह्या विषयावरचा माझा लेख दिनांक 11 डिसेंबर 2011 च्या महाराष्ट्र टाईम्स (रविवार पुरवणी) अंकात प्रसिद्ध झाला आहे. त्याची लिंक खाली दिली आहे.

http://www.maharashtratimes.indiatimes.com/articleshow/msid-11062192,prtpage-1.cms

सर्वांसाठी उपयुक्त आणि अप्रतिम मोफत 'पेपर रेटर'

इंग्रजी लेखन शाळेत जे चिकटतं ते पुढे सुटत नाही. नोकरी व्यवसायातही पत्रं, ईमेल, मेमो, रिमार्कस लिहीणं हे चालतच राहतं. फक्त भर पडते ती आणखी घाईची, आणि त्यातून झालेल्या चुकांची. अशा सर्व स्थितींमध्ये Paper Rater हे उत्तम आणि मोफत असलेलं वेब अॅप आपल्याला एखाद्या आपल्या विश्वासू सहकाऱ्यासारखं कामी येतं..

स्टीव्ह जॉब्स वर एक तासाची डॉक्युमेंटरी 'डिस्कव्हरी चॅनेल' वर पहा..

 "iGenius: How Steve Jobs Changed The World" 

वरील शीर्षकाची  एक तासाची नवी कोरी डॉक्युमेंटरी फिल्म 'डिस्कव्हरी चॅनेल' तर्फे तातडीने तयार करण्यांत आली असून ती येत्या रविवारी म्हणजे 16 ऑक्टोबर 2011 रोजी रात्री 8.00 वाजता पहायला मिळणार आहे. 16 ऑक्टोबर (रविवार) रात्री 8.00 ही वेळ अमेरिकन डिस्कव्हरी चॅनेलची असून ती ह्या डॉक्युमेंटरी फिल्मच्या प्रिमियर शोची मूळ तारीख आणि वेळ आहे. तेथील प्रक्षेपण संपल्यानंतर जगातील एकूण 210 देशांतील डिस्कव्हरी चॅनेल्सवर देखील ती दाखविण्यांत येणार असल्याची माहिती 'डिस्कव्हरी चॅनेल' ने दिली आहे.

अमेरिकेतील 16 ऑक्टोबरची रात्री 8.00 ते 9.00 ही एक तासांची वेळ म्हणजे भारतात 17 ऑक्टोबरच्या भल्या सकाळची 5.30 ते 6.30 ची वेळ. ह्या नंतर डिस्कव्हरी इंडियावर भारतीय वेळेनुसार

स्टीव्ह जॉब्सः एक शापित यक्ष

जी अॅपल कंपनी आपण एका गॅरेजमध्ये चालू केली, जिला उभं करण्यासाठी आपण घाम गाळला, जिचे आपण आज चेअरमन आणि सर्वेसर्वा आहोत तीच अॅपल कंपनी आपल्याला पुढल्या दीड पावणेदोन वर्षांत चक्क काढून टाकेल हे मात्र स्टीव्हच्या स्वप्नातही नव्हतं. पण खुद्द स्टीव्हला स्वतःलाच आपल्या आयुष्यातील चढउतार इतके टोकाचे असतील असं बहुधा वाटलं नसावं. पण तसं घडलं...

जगातील पत्रकारांच्या हत्यांचा डेटाबेस ठेवणारे संकेतस्थळ

मुंबईच्या गुन्हेगारी जगताची बातमी गेले अडीच दशके देणारे ज्योतिर्मय डे या पत्रकाराची हत्या झाल्याची बातमी आपण सर्वांनीच वाचली आहे. आपल्याला त्याचा धक्का बसला कारण केवळ बातम्या देतो आहे म्हणून पत्रकाराचा जीव घेतल्याची उदाहरणे आपल्याकडे विरळा आहेत. हल्ले होणं, धमक्या दिल्या जाणं अशा बाबींची सवय आपल्या पत्रकारांना झालेली होती. पण डे यांच्या हत्त्येमुळे हल्ले आणि धमक्या यांच्या पुढले पाऊल आता पडले आहे की काय हे तपासून पाहण्याची वेळ सर्वच संबंधितांवर आली आहे.
खरं तर ही समस्या आज जगभर आहे, आणि जगभरच्या पत्रकारांच्या हत्त्या आणि त्यांचेवरील अन्याय यांचा लेखाजोखा ठेवणारी एक सामाजिक संस्था अमेरिकेत आहे. त्या संस्थेचे नाव आहे ‘कमिटी टू प्रोटेक्ट जर्नालिस्टस’ (CPJ). सीपीजे ‘ना नफा’ तत्त्वावर कार्य करीत असते. येणाऱ्या देणग्यांवर तिचा कारभार चालतो. कोणतीही सरकारी मदत वा अनुदान ही संस्था जाणीवपूर्वक घेत नाही. ही संस्था आपल्याकडल्या सरासरी पत्रकार संघांपेक्षा मोठी आहे. तिथे पूर्णवेळ काम करणारा 23 जणांचा स्टाफ आहे. सीपीजेने डे यांच्या हत्त्येचीही दखल घेतली आहे. ह्या संस्थेचे www.cpj.org हे संकेतस्थळ आपण अवश्य पहा. तेथील माहिती आणि वृत्ते वाचली की डोकं चक्रावून जातं. ही काही मासलेवाईक उदाहरणे पहाः 

काय फरक पडतो?

  यातला ज्ञानाचा मुद्दा सोडा, मनोरंजनासाठी जरी ह्या संकेतस्थळावर जाऊन मुशाफिरी केलीत तरी फरक पडेल. अनुभव घेऊन पहा.

“मला वाटलं..” आणि “काय फरक पडतो?” हे दोन शब्दप्रयोग आपल्या बोलण्यात नेहमीच येतात. “मला वाटलं..” मध्ये हमखास काहीतरी चूक वा गैरसमज झालेला असतो. आयुष्यात आपण इतक्या चुका ह्या “मला वाटलं …” नावाच्या खात्यात टाकलेल्या असतात की त्याचा हिशोब अशक्य असतो. आता हेच पहा नं की एव्हाना तुम्हाला वाटलं असेल की मी “काय वाटलं” किंवा “मला वाटलं” हा विषय आजच्या पोस्टसाठी घेतोय बहुधा. आपल्या वाटण्याचा स्पीड बघा किती असतो!
तर मंडळी, तुम्हाला वाटलं तसं नाही. आज मी बोलतोय ते ‘फरक’ पडण्याबद्दल. हा फरक आपल्याला काय फरक पडतो याबद्दलचा नसून आपल्या रोजच्या आयुष्यातल्या अनेक गोष्टींबद्दलचा आहे. उदाहरणार्थ, आपण एससीडी टीव्ही आणि एलईडी टीव्ही बद्दल आजकाल बोलतो, ऐकतो. काय फरक आहे LCD आणि LED मध्ये?

भारतात आजही 11.5% युजर्स इंटरनेट एक्स्प्लोअरर 6 वापरतात..

मायक्रोसॉफ्टचा इंटरनेट एक्स्प्लोअरर 6.0 हा ब्राऊझर ऑगस्ट 2001 मध्ये आला.  त्याला आता जवळ जवळ 10 वर्षे झाली. आजमितीस इंटरनेट एक्स्प्लोअररची 9.0 ही आवृत्ती ताजी आहे. 2001 मध्ये 6.0 ही आवृत्ती आल्यानंतर पुढे 2006 मध्ये 7.0, 2009 मध्ये 8.0, मार्च 2011 मध्ये 9.0 आणि

काच फोडली डोक्यावर, खापर फुटलं फेसबुक वर....

रूथ रेमिरेझ उर्फ टुटी, शिकागो शहरात राहणारी 26 वर्षीय तरूणी. डोकं गरम. रात्री लेग रूम नावाच्या क्लबात गेली. तिथं तिचा दुसऱ्या एकीशी राडा झाला. रूथ एकदम रूथलेस झाली. तिनं हात उचलला. तो उचललेला हात त्या दुसरीनं झटकून खाली केला. रूथच ती. डबल रूथलेस झाली. गेली आणि कुठून तरी एक काच उचलून आणली. घातली ती काच त्या दुसरीच्या डोक्यात. दुसरीची हालत खराब. 32 टाके पडले तिच्या डोक्यात. मग रूथ कशाला तिथे थांबते. ती सटकली. . पुढे?

अशीही एक WTO - World Toilet Organisation

हा WTO चा ऑफिशियल मोनोग्राम आहे.

स्वतःचा उल्लेख WTO असा करणारी ही वर्ल्ड टॉयलेट ऑर्गनायझेशन आहे सिंगापूरमध्ये. ना नफा तत्त्वावर चालणारी ही संस्था 2001 मध्ये स्थापन झाली, तेव्हा तिचे सदस्य होते फक्त 15. आज 2011 मध्ये जगभरच्या 58 देशांत मिळून त्यांचे 235 सदस्य आहेत..ह्या WTO चे कार्यही लक्षणीय आहे. 19 नोव्हेंबर हा दिवस ते जागतिक टॉयलेट दिवस म्हणून साजरा करतात. (भन्नाट माहिती..)

इंटरनेटवर पोर्न आता अधिकृत. थ्रीएक्स डोमेनला मंजुरी.

ज्याला आपल्याकडे अश्लीलता, असभ्यता, चार भिंतीत करायच्या गोष्टी वगैरे म्हणण्याची परंपरा आहे त्या गोष्टींचे अधिकृत प्रकाशन आणि प्रसारण इंटरनेटवर करण्यासाठी आता डॉट थ्रीएक्स ह्या नव्या डोमेनला (Top level domain or TLD) अधिकृत मान्यता मिळाली आहे.

IBM चा शतक महोत्सव, आणि इतिहास

IBM अर्थात International Business Machines यंदा आपला शतक महोत्सव साजरा करीत आहे. यात लक्षात घेण्याजोगी बाब ही की कंपनीला यंदा म्हणजे 2011 साली 100 वर्ष होत असली तरी IBM ह्या नावाला अजून शंभर वर्षे झालेली नाहीत. जून 16, 1911 ह्या तारखेला Computing-Tabulating-Recording Company (C-T-R) स्थापन झाली. ह्या कंपनीने पुढे आपलं नाव बदललं आणि ते International Business Machines (IBM) असं केलं. CTR कंपनीची IBM झाली ती तारीख आहे फेब्रुवारी 14, 1924.

म्हणजे, जून 1911 ते फेब्रुवारी 1924 ही एकूण जवळ जवळ पावणेतेरा वर्षे CTR कंपनीची कारकीर्द आहे. पण जून 1911 ते येता जून 2011 ही IBM कंपनीची सलग 100 वर्षे कंपनीने मानणं हे अगदी योग्य आहे याचे कारण

एक गंमतः थंड डोक्याचा Search..

तुम्ही Google Images वर जा, आणि सर्च करा 241543903.
हो, फक्त तेवढा तो नऊ आकडी आकडा सर्च करा. थंड डोक्यानी..
बघा, तुम्हाला पाव सेकंदात किती रिझल्टस मिळतात ते. एकूण 15500 रिझल्टस मिळतात.
पण तुम्ही विचाराल की ह्या आकड्यात आहेत कसल्या इमेजेस?

गुगलवर पब्लीक डोमेनमध्ये उपलब्ध चित्रे, फोटोंचे प्रमाण किती?

आपण ब्लॉग लिहीतो. त्यावरील लेखनाबरोबर छायाचित्रे, चित्रे वगैरे टाकली की आपल्या पोस्टस चांगल्या दिसतात. पण गुगल इमेजेसमध्ये सर्च केल्यावर उपलब्ध होणारी सगळीच चित्रे आपल्याला वापरता येत नाहीत. याचं कारण सरळ की ती चित्रे कॉपीरायटेड किंवा संबंधित कलावंताचा स्वामित्वहक्क राखलेली असतात. अशी हक्क राखून ठेवलेली चित्रे  ब्लॉग वा संकेतस्थळावर वापरणं हे बेकायदेशीर ठरतं. त्यामुळे आपण शोधात असतो ते पब्लीक डोमेनमधील चित्रांच्या.
हा मुद्दा स्पष्ट करण्यासाठी आपण एक उदाहरण घेऊ. समजा तुम्ही

एक झकास पुस्तक, गुगलकडून सर्वांसाठी...

मंडळी, हा लेख जरा काळजीपूर्वक वाचा. चटकन नजर फिरवून निघालात तर हातात काही पडणार नाही. पण नीट वाचत शेवटपर्यंत गेलात तर आयुष्यभरासाठी बरंच काही हातात आल्यासारखं वाटेल. रिअली, आय अॅम सिरीयस.

असं बघा की जेवायचं ताटात, आणि इंटरनेट पहायचं ब्राऊझरमध्ये. बरोबर? कोणी इंटरनेट एक्स्प्लोअरर मध्ये पाहील, कोणी फायरफॉक्स पसंत करील, कोणी क्रोम चांगलं आहे म्हणेल. ताटं वेगवेगळी पण इंटरनेट तेच. आता कल्पना करा की ताटाला संवेदना आहे. ताटाला चव कळते आहे. अशा बऱ्याच गोष्टी त्याला कळताहेत. तर ताट त्याच्यात वाढलेल्या पदार्थांबद्दल सर्वांत जास्त सांगू शकेल. आता अधिक जास्ती प्रस्तावना न करता मी थेट विषयाकडे येतो.

जपानमधील भीषण दृश्ये, गुगलने टिपलेली. अंगावर शहारे आणणारी..

जपानला कधी मानवी संहाराने हादरवले, तर कधी निसर्गाने त्याचा लावलेला संसार विस्कटून टाकला. देशालाही नशीबाचे फेरे चुकत नाहीत हेच खरं.
आपण वृत्तपत्रात बातम्या वाचतो, रंगीत फोटोही पाहतो. टीव्हीवरचे वृत्तांतही कधी आपल्या रिमोटच्या लहरीतून पाहता आले तर तेही पाहतो. पण सामान्यतः घरात पेपर आणि टीव्ही असूनही खरी स्थिती आपल्याला माहीत नसते.
गुगलने जपानला पाठवलेल्या मदतीच्या बातम्या तुम्ही वाचल्या असतील. पण गुगलने आपल्या उपग्रहाच्या माध्यमातून टिपलेला विध्वंसापूर्वीचा जपान

गडकऱ्यांचे चिमुकले स्वप्न

राम गणेश गडकरी यांना मराठीचे शेक्सपियर असं म्हंटलं जातं.
त्यांचं एक स्वप्न होतं, पण खिशाला परवडत नसल्याने ते पूर्ण होणं अवघड होतं.
आता ते पूर्ण झालं आहे, शंभर वर्षांनी..
गडकरी स्वर्गातून इंटरनेट पहात असतील तर

सन 1955, महिना मार्च, तारीख 13. पं. नेहरूंवर नागपूरमध्ये चाकूहल्ला

आज 13 मार्च 2011. बरोब्बर 65 वर्षांपूर्वी म्हणजे 13 मार्च 1955 रोजी नागपूर शहरात भारताचे पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू आले होते. सोनेगाव विमानतळावरून ते मध्य प्रदेशचे मुख्यमंत्री रविशंकर शुक्ल यांच्या घरी निघाले होते. नागपूर तेव्हा मध्य प्रदेशचा भाग होते. तो काळ आजच्या सारखा झेड सिक्युरिटीचा नव्हता. नेहरू उघड्या मोटारीतून नागपूरच्या रस्त्यावरून प्रवास करीत होते. लोकप्रियतेच्या शिखरावर असणाऱ्या जवाहरलाल नेहरूंवर हल्ला होईल असं कोणाच्या स्वप्नातही नव्हतं. पण, अचानक एक 32 वर्षांचा तरूण नेहरूंच्या त्या गाडीच्या दिशेने गेला. त्याच्या हातात चाकू होता.

इंटरनेटने श्रीमंत केलेल्या व्यक्ती

संदर्भः फोर्बस मासिकातील श्रीमंतांची यादी.

ह्या सर्व कर्तृत्ववान व्यक्ती व त्यांच्या कामाचा तपशील तसेच त्यांच्या आयुष्यातील चढउताराच्या रोमांचक कथा लवकरच संगणक डॉट इन्फो वर क्रमशः वाचा. मराठीत हा तपशील प्रथमच येणार आहे. 

ऑनलाईन फूटपट्टी इथे आहे..

अनेकांना आवडणारा हा मोफत प्रोग्राम आहे. त्याचं नाव PicPick. आपल्याकडे तो नसेल तर आपणही तो जरूर डाऊनलोड करून वापरून पहा.
PicPick ह्या दुव्यावर डाऊनलोडींगसाठी उपलब्ध आहे.
PicPick हा मुख्यत्वे स्क्रीन कॅप्चर प्रोग्राम आहे. पण स्क्रीन कॅप्चरच्या सोयीबरोबर त्यात इतरही अवजारे आहेत. त्यातलं एक अवजार म्हणजे

तुमच्या मॉनिटरचा डिस्प्ले किती DPI चा?

सतत आपल्या डोळ्यासमोर असतो तो मॉनिटर. त्या मॉनिटरवर जे काही दिसतं ते DPI ह्या मापानुसार दिसतं. DPI म्हणजे Dots per inch हे संगणक क्षेत्रात रमलेल्यांना एव्हाना माहीत आहेच. तर, आपल्या मॉनिटरच्या प्रत्येक चौरस इंचात किती dots आहेत हे तुम्हाला माहीत आहे का? जर माहित नसेल, तर ते मोजण्याची सोय ऑनलाईन उपलब्ध आहे.

त्यासाठी http://auctionrepair.com/pixels.html ह्या साईटवर जा. त्या पानावर थोडे खाली या. पहा पुढील आकृती दिसेल. 

ह्या साईटवरील ती लाल पट्टी लांबीला किती आहे हे तुमच्या पट्टीने वा टेपने मोजा. जी लांबी असेल, म्हणजे उदाहरणार्थ 3.5 इंच असेल तर तुमचा मॉनिटर 85 DPI सेटींगवर आत्ता आहे. जर लांबी फक्त 3 इंच असेल तर DPI 100 चा म्हणजे अधिक चांगला आहे. पण जर लांबी जास्त म्हणजे 5 इंच असेल तर DPI 60 चा फक्त म्हणजे कमी आहे. थोडक्यात, लाल पट्टीची लांबी जेवढी जास्त तेवढा मॉनिटर कमी DPI चा. 

कमी DPI सेटींगचे मॉनिटर तुलनेने अस्पष्ट चित्र दाखवतात. त्यामुळे फोटो वगैरे शार्प दिसत नाहीत. गेम्स खेळतानाही हा फरक जाणवतो. 

तुमच्या मॉनिटरचे DPI सेटींग मोजण्याची ही युक्ती तुमच्या मित्रमंडळींना आवर्जुन सांगा. आवश्यक तर तुमच्या मॉनिटरचे DPI सेटींग वाढवता येईल का याचीही चाचपणी करा. 

अरे हो, लांबी मोजायला तुम्ही घरात वा ऑफिसात पट्टी किंवा टेप शोधत असाल. मिळाली तर उत्तम. पण जागेवर नाही सापडली तर ऑनलाईन पट्टी तुमच्याक़डे असेल तर ती वापरा. ऑनलाईन पट्टी तुमच्या संगणकावर लावलेली नसेल तर पुढल्या पोस्टमध्ये त्याचीही युक्ती दिली आहे. ती वाचून ती पट्टीही मिळवा. हे सगळंच मोफत आहे. त्यामुळे कसंलच टेंशन नाही. हवं ते फक्त नीट अटेंशन. 

गोंधळात टाकणारे 200 इंग्रजी शब्द

इंग्रजी ही भाषा सरळ आहे. पण सरळ चालताना मध्येच निसरडं यावं, आणि घसरून पडण्याचा धोका वाटावा असे काही शब्द इंग्रजीत आहेत. ते कोड्यात टाकतात, आणि गोंधळवूनही टाकतात.
उदाहरणार्थ हे पहाः
LATER आणि LATTER
किंवा
MATERIAL आणि MATERIEL
आणखी एक पहा,
RIFFLE आणि RIFLE
आता नेहमीचे काही शब्द - PRINCIPAL आणि PRINCIPLE, किंवा QUIET आणि QUITE वगैरे आपण काळजी घेऊन लिहीत असतो. पण एवढ्या वर्षांच्या इंग्रजी वाचन, लेखन, संभाषण केल्यानंतरही त्यातले काही सटकलेले असतातच.
अशा शब्दांच्या 200 हून अधिक जोड्या ह्या संकेतस्थळावर दिल्या आहेत. त्यांचे अर्थ कसे वेगळे आहेत, आणि वाक्यात त्यांचा उपयोग कसा होत असतो हे नीट दाखवले आहे.
इंग्रजीची काळजी घेणाऱ्या मंडळींना ह्या लिंकवर निश्चितच जावसं वाटेल. त्या 200 जोड्यांपैकी किती आपल्याला माहीत होत्या, आणि किती माहीत नव्हत्या हे पहाणं म्हणजेही स्वतःची स्वतःच परीक्षा घेतल्यासारखंही आहे.
हे पाहता पाहता एकीकडे ज्ञानही मिळतं, आणि मनोरंजनही होतं.

मायक्रोसॉफ्टही घाईत...14 मार्चला इंटरनेट एक्स्प्लोअरर 9 येतोय..

पण थांबा, तुमच्या संगणकावर WINDOWS XP असेल तर तुम्हाला नवा कोरा इंटरनेट एक्स्प्लोअरर 9 लावता येणार नाही. कारण तो WINDOWS XP सपोर्ट करीत नाही.
तुम्हाला त्यासाठी WINDOWS VISTA अथवा WINDOWS 7 तुमच्या संगणकावर लावावं लागेल.
नवे IE9 हे  HTML 5 ने युक्त आहे. शिवाय नवे जावास्क्रीप्ट इंजिन (JSCRIPT) ची साथ त्याला असणार आहे. ह्या इंजिनचे नाव आहे CHAKRA.
गेल्या महिन्यात 10 फेब्रुवारी रोजी मायक्रोसॉफ्टने IE9 चा रिलीज कँडिडेट इंटरनेटवर सादर केला होता. आता 15 मार्चला येतेय ती अंतिम आवृत्ती, तुमच्या आमच्या सर्वांसाठी.
पण, आता विंडोज 7 कडे गेल्याशिवाय गत्यंतर नाही. कारण IE9 आणि HTML5 चा लाभ घ्यायचा असेल तर दुसरा मार्ग नाही. FACEBOOK, TWITTER वापरत असाल, YOU TUBE चे फॅन असाल तरी तुम्हाला लवकरच WINDOWS 7 चा आधार घ्यावा लागणार आहे.

फायरफॉक्स 4 आला...डाऊनलोडींगसाठी उपलब्ध झाला..

शेवटी वाट पहात असलेला फायरफॉक्स 4 आला. कालच 9 मार्च रोजी तो डाऊनलोडींगसाठी उपलब्ध झाला आहे. ज्यांना डाऊनलोड करायचा आहे त्यांनी ह्या दुव्यावर जावे. Firefox 4 RC मधल्या RC चा अर्थ आहे Release Candidate. ही आवृत्ती मुख्यत्वे जगभरच्या प्रोग्रामर्ससाठी आहे. त्यांनी चाचणी घेऊन सुचना कराव्यात अशी मोझीला कॉर्पोरेशन (फायरफॉक्सचे निर्माते) यांची अपेक्षा आहे. पण आपण प्रोग्रामर नसलो म्हणून काय झालं. आपल्याला हा रिलीज कँडिडेट वापरण्याचा हक्क आहे.
ह्या नव्या व्हर्जनची वैशिष्ट्ये ह्या दुव्यावर उपलब्ध आहेत.
फायरफॉक्स 4 मध्ये खूप सुधारणा (huge performance enhancements हे फायरफॉक्सचे दाव्यातले शब्द आहेत) केल्या आहेत असं मोझीलाचं म्हणणं आहे. HTML 5 ने ही आवृत्ती युक्त असल्याने इंटरनेटवरील व्हिडिओ उत्तम प्रकारे दिसतील असा त्यांचा आत्मविश्वास आहे.

PDFESCAPE: वेब अॅपचा वापर (भाग 2)

PDFESCAPE वेब अॅपचा आतला भाग असा आहे. एक तीन पानी पीडीएफ फाईल तिथे उघडली.
 त्यातील पहिल्या पानावर एक स्टीकी नोट टाकली. ती वरील चित्रात दिसत आहे. 

PDFESCAPE सध्या वापरण्यासाठी उपलब्ध आहे. मात्र अजुनीही त्याचा विकास चालू आहे. सध्या ते बीटा म्हणजे चांचणी आवृत्ती म्हणून इंटरनेटवर आलं आहे. तुम्हाला अपेक्षित असलेली प्रत्येक गोष्ट ह्या पीडीएफ एडिटर मध्ये आज नाही हे खरं असलं तरी ज्या सोयी आज उपलब्ध आहेत त्या अतिशय उपयुक्त आहेत. 

PDFESCAPE मध्ये तुम्ही काय करू शकताः
1) तुमच्या पीडीएफ फाईलमधील कोणताही भाग (अक्षरे, शब्द, चित्र वगैरे) तुम्ही पांढरा करू शकता. आपण कागदावर व्हाईट फ्लुईड लावून करेक्शन करतो, तसलाच हा प्रकार.
2) पांढऱ्या केलेल्या भागावर तुम्ही हवा तो शब्द टाईप करू शकता. म्हणजेच तुम्ही अंतिमतः टेक्स्ट एडिटींग करू शकता. मात्र थेट शब्दावर टेक्स्ट कर्सर आणून एडिटींगची सोय अजून आलेली दिसत नाही.
3) तुमच्या पीडीएफ फाईलमध्ये तुमची कॉमेंट म्हणून तुम्ही एखादी यलो स्टीकी नोट लावून त्यावर शेरा देऊ शकता. ही सोय कार्यालयांसाठी फारच चांगली आहे.
4) पीडीएफ पानावर एखादे वा अनेक चित्रे (फोटो वगैरे ग्राफीकही) टाकू शकता.
5) कोणत्याही शब्दाला वा चित्राला हायपरलिंक देऊ शकता.
6) पीडीएफ मधला एखादा फॉर्म भरू शकता. किंवा एखादा फॉर्म तयार करू शकता.
7) हे बदल करता करता ते सेव्हही करू शकता.
8) पीडीएफ पाने उभी आडवी (रोटेट लेफ्ट/राईट) करू शकता. पाने डिलीट करू शकता. पानांची जागा आतल्या आत  बदलू शकता.
9) युनिकोड मराठीची सोय आहे. मी मराठी मजकूर जोडाक्षरांसहित टाईप करू शकलो.
10) पीडीएफ रीडर म्हणून म्हणजे केवळ पीडीएफ फाईल वाचनासाठीही PDFESCAPE वापरता येईल.
ह्या साऱ्या सोयी मोफत उपलब्ध आहेत.
काही लक्षात ठेवण्याजोग्या गोष्टी अशाः
1) काही मर्यादा आहेत. उदाहरणार्थ पीडीएफ फाईल 50 पानांच्या पेक्षा अधिक असेल तर ती उघडता येत नाही.
2) क्रोम ब्राऊझर मध्ये हे वेब अॅप वापरू नका. ते फक्त इंटरनेट एक्स्प्लोअरर वा फायरफॉक्स मध्ये वापरा. क्रोममध्ये अनेक बग्ज दिसून येतात.
3) असा अन्य पीडीएफ एडिटर (वेब अॅप) इंटरनेटवर उपलब्ध असल्याचे माझ्या माहितीत नाही. आपणास माहित असल्यास वाचकांनी कृपया कॉमेंटद्वारा ती माहिती द्यावी.
राहुलने गावातल्या सायबरकॅफेत बसून PDFESCAPE वापरून ऑफिसची पीडीएफ फाईल एडिट करून पाठवली. एक चांगलं वेब अॅप म्हणून त्याची माहिती मला ईमेल करून कळवली. मी ती तुमच्याशी शेअर केली. तुम्हीही PDFESCAPE वापरून पहा. अनुभव मला कॉमेंटस देऊन जरूर कळवा.

वेगवेगळे संगणकः नामे आणि कारनामे

एक वर्क स्टेशन, पीसी, डेस्क टॉप वगैरे...

पीसी, वर्क स्टेशन, डेस्क टॉप, सर्व्हर, मेनफ्रेम, सुपर काँप्युटर ही आणि आणखीही काही संगणकाचीच नावे. इथून तिथून ती सारखी कानावर पडत असतात. एकाच संगणकाची ही सारी नावे आहेत, की प्रत्येक नाव हे वेगळ्या संगणकाचे आहे? हा प्रश्न बरेचदा आपल्या मनात रेंगाळत असतो. त्याचं उत्तर मिळवावसं वाटतं, पण ह्या ना त्या कारणाने ते राहून गेलेलं असतं. संगणकइन्फो मध्ये आज त्या उत्तरावर कटाक्ष टाकूः

1) पीसीः अर्थात पर्सनल काँप्युटर. फार पूर्वी खोलीएवढे अवाढव्य संगणक होते. असे संगणक वापरण्यासाठी अनेक माणसे असत. पुढे प्रगती होत गेली आणि संगणक आकाराने लहान झाले. लहान संगणकांना मग मायक्रो-काँप्युटर्स म्हणण्याची पद्धत पडली. हे लहान म्हणजे मायक्रो-काँप्युटर्स मोठ्या संगणकाप्रमाणेच सर्व कामे करू शकत असत. मात्र त्यांना फार थोडी जागा लागे, आणि त्यावर काम करण्यासाठी फारच कमी माणसे लागत. मायक्रो-काँप्युटर्समधूनच नंतर पर्सनल काँप्युटर उदयाला आला. टेबलावर राहू शकेल इतक्या लहान आकाराचा, आणि एका माणसाला सहजपणे वापरता येण्याजोगा. हा पीसी. व्यक्तीगत संगणक. तो लॅप टॉप प्रकारचाही असू शकेल, किंवा टेबलावर कायम असलेला, सहजी हलविता न येणारा डेस्कटॉपही असू शकेल. 

2) वर्क स्टेशनः हाही टेबलावरचाच संगणक. एका माणसाने वापरण्याचाच. म्हणजे खरं तर पी.सी.च. पण त्याला पी.सी. म्हणायच्या ऐवजी वर्क स्टेशन म्हंटलं जातं, याचं कारण त्याची क्षमता आणि तुलनेने मोठा आकार. अधिक क्षमतेचा प्रोसेसर त्यात असणार हे ओघानच आलं. मेमरीही घसघशीत असणारच. गेम्स तयार करण्यासाठी, थ्रीडी ग्राफीक्ससाठी किंवा अॅनीमेशनसाठी असे तगडे संगणक लागतात. खूपदा त्यांचे मॉनिटर्स देखील चांगलेच मोठे असतात. तुमच्या घरच्या संगणकात प्रोसेसर, मेमरी वगैरे प्रचंड क्षमतेची असेल आणि तुम्ही त्यावर मोठ्या आकाराच्या फाईल्सचे काम करीत असाल तर तुमचा संगणकही वर्क स्टेशन प्रकारातच येईल. 

3) डेस्क टॉपः तुमच्या टेबलावर कायम विसावलेला संगणक. डेस्क हा शब्द टेबल ह्या अर्थाचाच. डेस्क टॉप संगणक हा मोठ्या क्षमतेचा असेल किंवा मध्यम वा कमी क्षमतेचाही असेल. पी.सी. हा एकाच वेळी डेस्क टॉप आणि वर्क स्टेशनही असू शकेल. मात्र लॅपटॉप टेबलावर कायम ठेवून वापरलात तरी त्याला डेस्क टॉप म्हणता येणार नाही. 

4) मेन फ्रेमः जुन्या काळात मोठ्या कंपन्यांमध्ये असलेले प्रचंड आकाराचे संगणक. हे एकेका खोलीइतकेही असत. किंवा, चक्क एखादा मजलाच्या मजला त्यांनी व्यापलेला असे. पुढे संगणक आकाराने लहान आणि क्षमतेने मात्र कितीतरी अफाट होत गेले. पण सवयीने आजही कितीतरी कंपन्यांमध्ये मेन फ्रेम हे शब्द वापरले जाताना दिसतात. लाखो उलाढाली करणारा संगणक, बहुधा तो एखाद्या टेबलावरच स्थानापन्न असतो. पण त्याच्या राक्षसी क्षमतेमुळे त्याला आपलं मेनफ्रेम म्हणायचं, इतकच. बाकी जुन्या काळातली आकाराची अवाढव्यता केव्हाच इतिहासात जमा झालीय.

5) सुपर काँप्युटरः भारताचा 'परम' हा सुपर काँप्युटर घ्या. आपल्या डॉ. विजय भटकरांच्या नेतृत्वाखाली तो तयार झाला हे आपण नेहमीच वाचतो आणि ऐकतो. सुपर काँप्युटर हा संख्येने एक असेल किंवा एकाच वेळी तो अनेक संगणकांचा पुंजकाही असेल. सामान्यतः सुपर काँप्युटर प्रकारातील संगणक हा मोठ्या गुंतवणूकीने तयार झालेला असतो. पीसी हा एका पेठेएवढा असला तर सुपर काँप्युटर हा खंडप्राय वा एखाद्या ग्रहाएवढा असल्यासारखा आहे. 

सर्व्हरः असा संगणक की जो त्याच्याशी जोडलेल्या इतर संगणकांना काही तरी सेवा पुरवतो. जोडलेले जे संगणक सर्व्हरची सेवा घेतात त्यांना क्लायंट असं म्हणण्याचीही पद्धत आहे. इतर संगणकांशी जोडलेला असल्याने सर्व्हर हा नेहमी नेटवर्कमध्येच असतो. थोडक्यात, एकमेकांशी जोडलेल्या अनेक संगणकांमधील जो मायबाप दाता संगणक असतो त्याला सर्व्हर असं म्हणतात. 

1980 सालचा एक मेनफ्रेम संगणक

पुढील एका पोस्टमध्ये आपण लॅपटॉप, नोटबुक, नेटबुक, पीडीए, टॅब हे कुठेही सहज नेता-आणता येणारे संगणक नेमके एकमेकांपासून कसे वेगळे असतात याची माहिती घेऊ. 

PDFESCAPE एक जबरदस्त वेब अॅप

ही गोष्ट आहे राहुलची. राहुल एका कंपनीत एक्झेक्युटीव्ह आहे. एका घरगुती कामासाठी तो गावी गेला होता. तिथे कंपनीतून तातडीचा फोन आला की तुम्हाला एक पीडीएफ फाईल ईमेलने पाठवली आहे. ती पाहून लगेच तुमच्या कॉमेंटस पाठवा. इटस अर्जंट.
राहुलने गावी लॅपटॉप नेला नव्हता. गावातल्या सायबर कॅफेत जाणं भाग होतं. राहुल तिथल्या एका सायबर कॅफेत गेला, संगणकावर बसला. ईमेल पाहिली, ती पीडीएफ फाईल त्याने डाऊनलोड सुद्धा केली. पण पुढे गाडं अडलं. राहुलला ती पीडीएफ फाईल एडिट करायची होती. गावातल्या त्या सायबर कॅफेत पीडीएफ एडिटर किंवा अॅडोबी अॅक्रोबॅट नव्हता. कुठून तरी तो डाऊनलोड करायचा, मग तो त्या सायबर कॅफेच्या संगणकावर लावायचा एवढा वेळ राहुलकडे नव्हता. शिवाय गावातलं इंटरनेट कनेक्शनही काहीसं स्लो होतं. राहुलची घाईघाईने फोनाफोनी सुरू झाली. पीडीएफ एडिटर इंटरनेटवर कुठे मिळेल? हा प्रश्न तो वेगवेगळ्या मित्रांना विचारत होता. शिवाय गुगलवरही शोधाशोध चालू होती. पण गुगलच्या त्या हिमालयाएवढ्या राशीतून हाती काही लागत नव्हतं.
शेवटी एका मित्राने त्याच्या एका अमेरिकन मित्राकडून माहिती मिळवली. त्याने प्रश्न सुटला.
इंटरनेटवर एक चांगला पीडीएफ एडिटर उपलब्ध झाला www.pdfescape.com ह्या साईटवर. PDFEscape हे एक वेब अॅप्लीकेशन आहे. म्हणजे हा प्रोग्राम तुम्हाला डाऊनलोड करण्याची, वा इन्स्टॉल करण्याची गरज ऩाही. इंटरनेटवर लगेच वापरण्यासाठी तो तयार आहे. तुम्ही फक्त इंटरनेट चालू करून त्या साईटवर जायचं, तेथेच तुमच्या हार्ड डिस्क मधली पीडीएफ फाईल उघडायची आणि एडिट करायला सुरूवात करायची. एडिट करून झालं की ती सेव्ह करायची. अतिशय सुलभ, सोपं आणि वेळ वाचवणारं...
PDFEscape ची वैशिष्ट्ये काय आहेत, त्यावर काय काय करता येतं वगैरे माहिती आपण पुढल्या भागात पाहू....

ज्ञानदाणीतील गुलाबपाणी ...1 (एक नियमित सदर)

देवमाशाची जिभली..

नॅशनल म्युझियममधील निळ्या देवमाशाची प्रतिकृती

निळ्या देवमाशाची जीभ (फक्त जीभ हो!) एका हत्तीच्या वजनाची असते. (म्हणजे देवमाशाने जर हत्तीला पाहिले तर तो हत्तीच्या, इतकाच! असे उदगार काढेल म्हणे..)

---------------------------------------------------------------

गणिताची करामत..

111,111,111 x 111,111,111 = 12,345,678,987,654,321

वरचं गणित तुम्ही करून बघा. सवडीने. 

त्या अगोदर ह्या वेबसाईटला भेट देऊन पहाः

http://111111111x111111111.com/

-------------------------------------------------------------------

गुगलची वाटचालः क्षणचित्रे १९९८ ते २००३ (भाग पहिला)

गुगलचं सर्च इंजिन १९९८ साली कसं होतं? हे असः

तेव्हा गुगलचा पत्ता होता http://google.stanford.edu/ असा. कारण गुगलचे संस्थापक लॅरी पेज आणि सर्जी ब्रिन हे १९९८ साली स्टॅनफोर्ड विद्यापीठात शिकत होते. अर्थात त्यामुळे गुगलचे सर्व हक्क तेव्हा स्टॅनफोर्ड विद्यापीठाकडे होते. मग पुढे काय झालं..

-----------------------------------------------------------------

पुढे Google.com वर ते हललं, असः

-----------------------------------------------------------------

नंतर, १९९९ चा अवतार असा होता.

बीटा व्हर्जन, पण आता कॉपीराईटस गुगल कंपनीकडे आले होते. स्टॅनफोर्ड पर्व मागे पडलं होतं...

-----------------------------------------------------------------

जून २००१ मध्ये पहा काय स्थिती होती..

२००१ साली गुगल तुम्हाला विचारत होतं की पहिल्यांदा गुगलवर आला आहात? आमची ओळख (क्वीक टूर) करून घ्या. पण तेव्हा Images, Groups वगैरे नव्हते. 
-----------------------------------------------------------------

२००२ मध्ये हा फरक झाला...

आता Images, Groups ह्या विभागांची भर पडली होती. एकूण वेब पेजेसची संख्या कशी वाढत चालली होती तो आकडा जरूर पहा. 

-----------------------------------------------------------------

२००३ मध्ये 'न्युज' ची भर पडली..

-----------------------------------------------------------------

२००४ ते २०११ दरम्यान काय काय घडत गेलं.. 

पाहू पुढल्या भागात.

हिंदी गाण्यांची माहीत असलेली वेबसाईट.. माहीत नसणाऱ्यांसाठी

हिंदी गाणी. नवी जुनी.

क्लीक केल्यावर गाणं दिसतं आणि ऐकताही येतं. 

होय, इंटरनेट वरचं छायागीतच जवळ जवळ. 

लता, आशा, सुमन कल्याणपूर, अनुराधा पौडवाल, कविता कृष्णमुर्ती, गीता दत्त, सुरैय्य़ा, शमशाद बेगम पासून ते श्रेया घोषाल, सुनिधी चौहान, अलका याज्ञिक, साधना सरगम वगैरे गायिकांची विविध चित्रपटांतील छान छान गाणी.
दुसरीकडे, किशोर, रफी, मन्ना डे, गुलाम अली, हेमंत कुमार, महेंद्र कपूर, कुंदनलाल सैगल, सुरेश वाडकर, तलत महमूद, मुकेश ही नावं, तर त्यांच्याच जोडीला उदित नारायण, कुमार सानू, अभिजित, केके, सुखविंदर सिंग, कुणाल गांजावाला, शंकर महादेवन, अदनान सामी, महंमद अझीज, अमित कुमार ही सुद्धा. एस.पी. बालसुब्रमण्यम, जगजित सिंग, हरीहरन, पंकज उधास ही नावं देखील.
संगणकावर बसून काम करताना एका बाजूला गाणी ऐकत रहावं, स्वतःला सुखवावं आणि एकाग्रताही राखावी यासाठी एक छान साईट.
ही घ्या लिंकः
http://www.hindigeetmala.com/singer/

गंमतीचे क्षण..

आभारः माझा वर्गमित्र प्रविण कुलकर्णी अशा गंमतीदार लिंक्स
 वर्षभर पाठवत असतो. त्यातलीच ही एक लिंक. 

इंटरनेटवर काही गंमतीचे क्षण शोधता येतात.

आता उदाहरणार्थ मला एक वेब पेज माहीत आहे.
हे पान तुमच्या स्क्रीनवर अवतरू लागलं की तुम्हाला जे दृश्य दिसतं त्याने तुमच्या गालावरची खळी हलते. तुमचा शीणलेला मेंदू मनापासून हंसू लागतो. हे कसं घडतं? कोणताही विनोद नाही. शब्द नाहीत. कोणाचाही चेहेरा नाही. कसलही कार्टून नाही. तरी पण तुम्ही हंसता, गंमत वाटते म्हणून सुखावता.
असं काय घडतं?
ते पान अवतरताच तुमच्या स्क्रीनवर सर्वात वरच्या डावीकडील कोपऱ्यातून शे दीडशे माणसं धावत येतात. ह्या माणसांना चेहेरे नाहीत. नुसत्या सावलीवजा चिमुकल्या नग्न आकृत्या. जिवंत माणसांच्या. ही माणसं तुमच्या स्क्रीनवर धावत येऊन काय करतात?
भरपूर प्रशिक्षण घेतल्याप्रमाणे ते आपापल्या जागी जाऊन गोल करतात. काही जण त्या गोलात थांबतात आणि घड्याळाचे काटे होतात. काही जण मिळून तास काटा बनवतात. काही मिनिट आणि काही सेकंद काटा असल्याने धावत राहतात. हो आणि ते असं बनलेलं माणसांचं घड्याळ वेळ मात्र बरोबर दाखवतं.
तुम्ही त्या घड्याळाकडे पहात राहिलात तर सेकंद काटा तुमच्यासमोर फिरत राहतो. एक मिनिट संपून साठ सेकंदांची पळापळीची राऊंड संपली की आतली माणसं गॅसचे रंगबिरंगी फुगे सोडून एक मिनिट गेल्याचा आनंद सुद्धा व्यक्त करतात.
असं हे घड्याळ काही क्षण पाहिलं आणि एक दोनदा ते रंगीत फुगे सुटून आभाळात निघून गेले की आपण सुखावतो, आणि आपल्या पुढल्या कामाला लागतो.
बघा प्रयोग करून.. ते वेब पेज, आय मीन ती लिंक हवीय ना, ही घ्याः
http://lovedbdb.com/nudemenClock/index2.html

फारसे वापरात नसलेले दोन शॉर्टकट

  
कीबोर्ड शॉर्टकटस आपण सगळेच जण वापरतो. त्यातले सगळ्यात कॉमन म्हणजे CTRL+C आणि CTRL+V हे कट पेस्ट करण्यासाठीचे शॉर्टकटस.
पण CTRL+Home आणि CTRL+End हे दोन शॉर्टकट आपल्या फारसे वापरात नसतात. इंटरनेटवर सर्फींग करताना बरेचदा खूप खोलपर्यंत गेलेले एखादे वेबपेज असते. वरून खाली जाण्यासाठी आपण माऊसचं स्क्रोलींग व्हील वापरतो, किंवा चक्क ड्रॅग करून पान खाली वर करतो. एकदम खाली वा एकदम वर जाण्या येण्यासाठी तुम्ही CTRL+Home आणि CTRL+End हे कीबोर्ड शॉर्टकटस वापरून पहा. तुम्हाला ते अतिशय सोयीचे वाटतील. आपल्याला CTRL+C आणि CTRL+V ची जशी सवय आहे, तशीच सवय आता  CTRL+Home आणि CTRL+End चीही लावून घ्यायला हवी.

टक्स पेंटची सही धम्माल. भाग - 3

(एकूण तीन भागात टक्स पेंटची माहिती आली आहे. ही माहिती आपण भाग 1 ते भाग 3 अशी क्रमाने वाचावी अशी विनंती आहे.  हा तिसरा भाग आहे.पहिल्या आणि दुसऱ्या भागाच्या लिंक्स इथे आणि त्या त्या  भागाच्या खाली दिल्या आहेत. त्यावर क्लीक करून पुढे जाता येईल. )

• मुलांनो,
  तुम्ही छान चित्र काढलीत तर ती सेव्ह करायला विसरू नका.
  सेव्ह केलीत की तुमच्या चित्राची फाईल अटॅच करून आपल्या संगणक डॉट इन्फो कडे sanganakinfo@gmail.com ह्या ईमेलवर जरूर पाठवा. सोबत तुमचा एक छान फोटो सुद्धा पाठवा.
  छान चित्रे काढणाऱ्या मुलांची नावे आणि त्यांचे फोटोसुद्धा आपण संगणक डॉट इन्फो वर प्रसिद्ध करणार आहोत. आहे ना धम्माल...आणि हो, ही चित्रे तुम्ही केव्हाही पाठवू शकता. पुढल्या महिन्यात किंवा त्याच्या पुढल्या महिन्यात सुद्धा. शिवाय कितीही चित्रे तुम्ही पाठवू शकता. त्यामुळे आता आपली स्कुलची परीक्षा असेल तर घाई करू नका. आता परिक्षेची तयारी करा. परीक्षा संपली की मगच टक्स पेंट उघडा. आता सगळा वेळ अभ्यास करा. सुट्टीत आपला संगणक आणि आपला टक्स पेंट, करा हवा तेवढा एंजॉय..
• सो, सगळं जग तुमचं चित्र आणि तुमचा फोटो पहायला उत्सुक आहे. आहे ना मज्जा!! चला तर, लागा कामाला! हॅप्पी टक्स पेंट टू यू ऑल कीडस..
• आणि, बेस्ट ऑफ लक फॉर युवर एक्झाम्स... बाय

एंजॉय टक्सपेंटः मुलांसाठी धम्माल गेमः भाग - 2

(एकूण तीन भागात टक्स पेंटची माहिती आली आहे. ही माहिती आपण भाग 1 ते भाग 3 अशी क्रमाने वाचावी अशी विनंती आहे.  हा दुसरा भाग आहे.पहिल्या आणि तिसऱ्या भागाच्या लिंक्स इथे आणि त्या त्या  भागाच्या खाली दिल्या आहेत. त्यावर क्लीक करून पुढे जाता येईल. )

पहिल्या भागात आपण टक्स पेंट डाऊनलोड केला. आता तो आपल्या संगणकावर इन्स्टॉल करू. इन्स्टॉलेशन फार सोपं आणि बिन बोभाट होतं. प्रथम मूळ प्रोग्राम इन्स्टॉल करा. त्यासाठी tuxpaint-0.9.21c-win32-installer.exe ह्या तुम्ही डाऊनलोड केलेल्या फाईलवर क्लीक करा. तुमच्या संगणकावर फायरवॉल लावलेली असेल (बहुधा असणारच) तर ती वॉल टक्स पेंटला पुढे जाण्याची परवानगी द्यायची की नाही असा संदेश तुम्हाला देईल. ती परवानगी द्या आणि इन्स्टॉलेशन पूर्ण होऊ द्या. हे इन्स्टॉलेशन पूर्ण झाले की प्रोग्राम न उघडता (आणि उघडला असेल तर तो बंद करून) पुढला रबर स्टॅपचा अॅड ऑनही इन्स्टॉल करा. ही दोन्ही इन्स्टॉलेशन्स पूर्ण झाली की तुम्ही तुमच्या मुलांसाठी, नातवांसाठी, आणि एकूणच बच्चे कंपनीसाठी टक्स पेंट वापरायला मोकळे झालात.

तुमच्या संगणकाच्या डेस्कटॉपवर टक्स पेंट चा शेजारी दाखवलेला आयकॉन आला आहे. त्यावर डबल क्लीक करून टक्स पेंट चालू करा. 

टक्स पेंट उघडताच प्रोग्रामचे चित्र तुमच्या समोर येईल. त्यावर एकदा क्लीक करा.  खाली दाखवलेली विंडो तुमच्या समोर हाजिर होईल.

 आता ह्या विंडोत तुम्हाला हवं ते करण्याची मुभा आहे. बाकी सारं आपल्या नेहमीच्या पेंट ब्रश सारखंच आहे. फक्त आपल्याकडे असलेले वेगवेगळे रबर स्टॅप्स वापरून वेगवेगळी मजा आपल्याला आणि आपल्या बच्चे कंपनीला करता येते. 

वरील Paint टूल वर क्लीक करा आणि रेघोट्या मारा. किंवा, Stamp टूलवर क्लीक करून उजवीकडे कोणकोणती चित्रे उपलब्ध होतात ते पहा. आता त्यातून मुलांच्या डोक्यातून कशा वेगवेगळ्या कल्पना तयार झाल्या ते खालील चित्रांवरून तुमच्या लक्षात येईल. 

पूर्ण आकारात ही आणि आणखी शेकडो चित्रे पहायची असतील तर टक्स पेंटच्या साईटवरील गॅलरी पहायला हवी. त्यात वरील चित्र तुम्हाला पूर्ण आकारात पाहता येईल.

आणि, हो, आणखी एक गंमत आहे. ती पाहू टक्स पेंट धम्माल च्या भाग 3 मध्ये. 

लहान मुलांसाठी धम्माल 'टक्सपेंट' : भाग -१

(एकूण तीन भागात टक्स पेंटची माहिती आली आहे. ही माहिती आपण भाग 1 ते भाग 3 अशी क्रमाने वाचावी अशी विनंती आहे.  हा पहिला भाग आहे. दुसऱ्या आणि तिसऱ्या भागाच्या लिंक्स त्या भागाच्या खाली दिल्या आहेत. त्यावर क्लीक करून पुढे जाता येईल. )

Tux Paint हा गेम आहे. वय वर्षे 3 आणि त्यावरील मुले हा गेम खेळण्यात प्रचंड रमतात. याचं कारण त्या कोवळ्या वयात त्यांची आपली म्हणून जी कल्पनाशक्ती असते, ती वापरण्याची भरपूर संधी त्यांना ह्या गेममध्ये मिळते. तशी मुलं आपल्या साध्या पेंट ब्रशमध्ये रेघोट्या मारण्यातही रमतात. त्या रेघोट्या मारायला एकदा त्यांनी सुरूवात केली की मग ते माऊस सोडायला तयार नसतात. आपलं ते रेघोट्या स्वातंत्र्या ते मनमुराद लुटतात.
पेंट ब्रश हे छोटसं पिल्लू मानलं तर टक्स पेंट त्याच्या पुढे हत्तीसारखा आहे. दोघांमध्येही भरपूर रंगपंचमी करता येते. कधी कधी तर मोठी माणसंही टक्स पेंट खेळता खेळता मुल होऊन रमलेली दिसतात.
पुढलं काही सांगण्याअगोदर हा टक्स पेंट प्रथम डाऊनलोड करून घ्या. त्यासाठी ह्या दुव्यावर क्लीक करा. टक्स पेंटचा डाऊनलोड दोन भागात आहे. पहिला भाग म्हणजे टक्स पेंट हे अॅप्लीकेशन अर्थात मूळ प्रोग्राम. तो 11 एम.बी. चा आहे. दुसरा भाग हा टक्स पेंट साठी अॅड ऑन म्हणजे त्यात भर टाकणे आहे. ह्या अॅड ऑनमध्ये वेगवेगळ्या प्राण्यांची, फुलांची, पदार्थांची, पक्षांची वगैरे वगैरे रेलचेल आहे. ती मुलांना खूप आवडते. हा अॅड ऑन मूळ प्रोग्रामच्या तिप्पट मोठा म्हणजे 39 एम.बी. चा आहे. तो डाऊनलोड करण्यासाठी ह्या दुव्यावरच उपलब्ध आहे. याच पानावर मूळ प्रोग्रामच्या उजवीकडे शेजारीच याच्या डाऊनलोडींगचीही लिंक दिलेली आहे.
थोडक्यात, 11 एम.बी. चा मूळ प्रोग्राम आणि 39 एम.बी. चे अॅड ऑन (याला रबर स्टॅंप्स असं म्हणतात) प्रथम डाऊनलोड करून घ्या.
टक्स पेंटचं वैशिष्ट्य म्हणजे तो अधिकृतपणे आणि पूर्णपणे मोफत आहे. दुसरी गोष्ट त्याचे कोड ओपन सोर्स प्रकारचे म्हणजे खुले आहे. जर तुम्ही संगणक व्यावसायिक वा प्रोग्रामर असाल तर टक्स पेंट ला तुम्ही तुम्हाला हवा तसा आकार देऊ शकता. समजा, प्रोग्रामर नसाल, तर टक्स पेंट जसा आहे तसा वापरा. त्यात मुलांसाठी प्रचंड आनंद भरलेला आहे.
टक्स पेंट ची आणखी माहिती घेऊ पुढल्या भागात, म्हणजे भाग - 2 मध्ये.

असाही एक सलमान खान - भाग 3

('असाही एक सलमानखान' एकूण तीन भागात आहे. हा भाग तिसरा आहे. आपण हे तिन्ही भाग क्रमाने वाचावे अशी विनंती आहे. पहिला भाग ह्या दुव्यावर, आणि दुसरा भाग येथे उपलब्ध आहे.)

आपल्या मुलासह सलमान खान

आज खान अॅकॅडमीचे व्हिडिओवरील सुमारे 2500 अभ्यासपाठ हे इंग्रजीत आहेत. त्यातला आवाज हा सलमान खानचा आहे. सलमानला फक्त इंग्रजीच बोलता येतं. मोडकं तोडकं बंगालीही येतं. पण इतर भाषा त्याला येत नाहीत. यासाठी त्याने खान अॅकॅडमीचा ट्रान्सलेशन प्रोजेक्ट जाहीर केला आहे. त्यामागील कल्पना जगाला भावणारी आहे. जे प्रत्येकी वीस वा पंचवीस मिनिटांचे पाठ सलमानने तयार केले आहेत, त्यातील धडे, व एकूण ढाचा तसाच ठेवून त्याचे भाषांतर इतर भाषांमध्ये करायचे. समजा, बीजगणिताचा एक पाठ आहे. तर आपल्या एखाद्या बीजगणिताच्या शिक्षकाने सलमानच्या ऐवजी बोलायचे, तो पाठ समजावून सांगताना फक्त रेकॉर्ड करायचा. मूळ पाठ तर तयार आहेच. फक्त इंग्रजीऐवजी नवी भाषा त्यात भरायची आहे. हा ट्रान्सलेशन प्रोजेक्ट सलमानने जगापुढे खुला केला आहे.  कोणीही त्यात सहभागी होऊ शकतं. त्याची माहिती ह्या दुव्यावर आहे. मराठीसाठी आपल्यापैकी कोणी ह्या प्रकल्पात सहभागी होत असेल तर त्याची माहिती संगणक डॉट इन्फो ला जरूर कळवा. त्याचा वृत्तांत आपण सर्वांच्या माहितीसाठी जरूर प्रकाशित करू. 
दुसरी गोष्ट सलमानने आपल्या वेबसाईटवर स्वतःशीच एक संवाद साधला आहे. त्याला म्हणताना FAQ म्हंटलं असलं तरी एखादी मुलाखत वाचावी असा तो संवाद आहे. एका मूळ इंग्रजी प्रश्नाचे हे भाषांतर पहाः
तुम्हाला ह्या उपक्रमाचे रूपांतर व्यवसायात करण्याची इच्छा आहे का? समजा एखाद्या व्हेंचर कॅपिटल कंपनीने तुम्हाला तशी ऑफर दिली वगैरे तर...?
सलमान खानः तशा ऑफर्स मला खूप आल्या. पण मलाच ते रूचत नाही. ज्यावेळी मी 80 वर्षांचा होईन, तेव्हा मला हे समाधान मिळालं की जगातील अब्जावधी विद्यार्थ्यांना मी उत्तम दर्जाचं शिक्षण उपलब्ध करून दिलं, तर ते मला अधिक आवडेल. शिक्षणाचा धंदा सुरू करण्यापेक्षा मला ते अधिक महत्त्वाचं वाटतं. जगातला असा वर्ग की जो अगोदरच पुढारलेला आहे, त्याच्याकडून दरमहा 19.99 डॉलर फी घ्यायची, धन कमवायचं, आणि मग शेवटी आपली कंपनी कुठल्या तरी मोठ्या कंपनीला प्रचंड किंमतीला विकून टाकायची यात ते समाधान नाही. मला काय कमी आहे, सुंदर बायको, ज्याच्या बरोबर रमून जावं असा मुलगा, दोन होंडा गाड्या, एक सुंदर घर माझ्याकडे आहे. आणखी काय हवं?
खान अॅकॅडमीचं भविष्यातील ध्येय्य काय आहे?
सलमान खानः माझी खान अॅकॅडमी हे जगातील पहिलं मोफत शिक्षण देणारं वर्ल्ड क्लास व्हर्च्युअल  स्कुल व्हावं हे माझं स्वप्न आहे. म्हणजे अशी शाळा की जिथे जगातील कोणालाही उत्तम दर्जाचं शिक्षण मोफत मिळेल. माझं ध्येय्य म्हणाल तर मरेपर्यंत असे शिक्षणासाठीचे व्हिडिओ तयार करत रहावं हे माझं ध्येय्य आहे. मी पुढली किमान 50-60 वर्षे तरी मरणार नाही असा माझा अंदाज आहे. इयत्ता पहिली ते बारावी साठीच्या प्रत्येक शाळकरी विषयावरचा व्हिडिओ मला तयार करायचा आहे. 
सलमानची ही मूळ प्रश्नोत्तरे इंग्रजीत वाचायची असतील तर ह्या दुव्यावर जरूर जा. 
तर असा हा सलमान खान. भविष्यातलं जग तरूणांचं आहे, म्हणजे नेमकं काय आहे हे तुमच्या मित्रमैत्रिणींना समजवायचं असेल तर, त्यांना असाही एक सलमान खान चे भाग एक ते तीन वाचायला सांगा. पुढे आणखी कोणताही प्रश्न शिल्लक राहणार नाही. 

• (वाचकहो, आपल्याला सलमान खानच्या ह्या प्रयोगाबद्दल काय वाटले ते ह्या लेखाखालील कॉमेंटसच्या जागेचा उपयोग करून जरूर कळवा. कॉमेंटसविना कोणताही ब्लॉग हा पाण्याविना झा़डानं सुकावं तसा सुकत असतो. कॉमेंटसचे खत-पाणी संगणक डॉट इन्फो ला हवं आहे. - माधव शिरवळकर)

टर्कीत (तुर्कस्थान) ब्लॉगस्पॉट वर बंदी

कथा कुणाची व्यथा कुणा असा प्रकार 2 मार्चला तुर्कस्थानात घडला आहे.
फुटबॉलच्या सामन्यांमुळे ब्लॉगस्पॉट.कॉम वर बंदी आली आहे. झालं असं की तुर्कस्थानात डिजिटर्क नावाची सॅटेलाईट टीव्ही कंपनी आहे. त्यांच्याकडे तेथील स्पॉर टोटो सुपर लीग फुटबॉल सामन्यांच्या वृत्तप्रसारणाचे हक्क होते. पण तुर्कस्थानातील 6,00,000 (अबब..) ब्लॉगर्सपैकी अनेकांनी आपल्या ब्लॉगवर ते वृत्तांत देण्यास सुरूवात केल्याने डिजिटर्क कंपनी अडचणीत आली. परिणामी दाद मागण्यासाठी ते न्यायालयात गेले. न्यायालयाने मग थेट ब्लॉगस्पॉट.कॉम वरच बंदी आणली. त्यामुळे तुर्कस्थानातील सर्वच विषयांवरचे ब्लॉग बंद झाले आहेत. ब्लॉगस्पॉट.कॉम हे गुगलच्या मालकीचे आहे. गुगलच्या प्रवक्त्याने पत्रकारांशी बोलताना अशी बंदी आल्याच्या वृत्ताला दुजोरा दिला आहे.
ह्या संदर्भातील BBC ने दिलेली बातमी ह्या दुव्यावर वाचा.

लिबियात इंटरनेट सुविधा बंद

Libya Telecom and Technology चे ltt.ly हे संकेतस्थळ आज 5 मार्च रोजी उपलब्ध नाही.

लिबियाचा हुकूमशहा मुहम्मर गडाफी याच्या विरोधात सुरू झालेले बंड मोडून काढण्याच्या प्रयत्नाचा भाग म्हणून देशातील इंटरनेट यंत्रणा पूर्णपणे ठप्प करण्यांत आल्याच्या बातम्या आंतरराष्ट्रीय वृत्तसंस्थांनी दिल्या आहेत. लिबियाला इंटरनेट व टेलिकम्युनिकेशन सेवा पुरविणाऱ्या कंपन्या मुहम्मर गडाफीचा मुलगा महंमद याच्या मालकीच्या आहेत. एकाएकी संपर्क व्यवस्थाच थांबल्याने ईमेल पाठवणे तसेच कोणतीही डेटा ट्रान्सफर करणे ह्या प्रक्रियाच पूर्ण थांबल्या आहेत. 

गेला महिनाभर  लिबियात आंदोलनांनी जोर धरल्यानंतर लिबियातील इंटरनेटचा वापर प्रचंड वाढल्याचे गुगलने प्रसिद्ध केलेल्या आंकडेवारीत दिसून आले होते. लोक फार मोठ्या प्रमाणावर आपल्या डिजिटल कॅमेऱ्यांनी तसेच मोबाईल फोनच्या कॅमेऱ्यांनी आंदोलनाची क्षणचित्रे टिपत होते, व ती युट्युबवर प्रकाशित करीत होते. ह्या कारणाने लिबिया आणि मुहम्मर गडाफी यांच्या विरोधात एक आंतरराष्ट्रीय मत तयार होऊ लागले होते. कदाचित, त्याचा अंदाज आल्यानेच लिबियातील इंटरनेट सेवा पूर्णपणे थांबविण्याचा निर्णय गडाफी कुटुंबाने घेतला असावा असा अंदाज व्यक्त करण्यांत येतो. 

डायबेटीसची माहिती देणाऱ्या दोन उत्तम लिंक्स

 निळं वर्तुळः मधुमेहाचं आंतरराष्ट्रीय प्रतीक

डायबेटीस किंवा मधुमेह हा आपल्या आजुबाजूला नेहमीच वावरत असतो. कधी कधी तर तो आपल्याच शरीरात असतो, किंवा आपले प्रियजन त्याच्याशी झगडत असलेले आपण पहात असतो.
आपली अशी कल्पना असते की आपल्याला डायबेटीस म्हणजे काय हे नीट माहित आहे. स्वादुपिंड, इन्शुलिन, शुगर लेव्हल्स, शुगर हाय होणं म्हणजे काय, डायबेटीसने जखम लवकर बरी होत नाही वगैरे ज्ञान वाचून, ऐकून किंवा टीव्हीवर पाहून आपल्याकडे जमा झालेलं असतं. पण ह्या बाबतीत धोक्याची सुचना ही की हे जमा झालेलं ज्ञान अपुरं, अर्धवट किंवा क्वचित गैरसमजावर आधारलेलंही असू शकतं.
डायबेटीस संबंधी, ज्या माहितीवर विसंबून राहता येईल, अशा दोन साईटस (खरं तर पेजलिंक्स) मी नेहमीच संदर्भासाठी वापरत असतो. त्यातली पहिली लिंक म्हणजे - How Diabetis works. ह्या पहिल्या लिंकमध्ये डायबेटीस म्हणजे नेमकं काय हे सांगितलेलं आहे. 300 पानी पुस्तक वाचून जे ज्ञान तुम्हाला मिळेल ते ह्या पाच पानी लेखात सामावलेले आहे. तुम्हा आम्हा सामान्यांना तेवढं ज्ञान पुरेसं असतं.
दुसरी लिंक आहे - How Diabetic Diets Work. ह्यात डायबेटीस संबंधी आहार आणि विहाराची चांगली माहिती आहे. हा लेख छोटा आहे. तो अमेरिकन लेखकाने लिहीलेला असल्याने त्यात आपले आयुर्वेदिक उपचार तसेच योगोपचाराची माहिती त्यात नाही. मात्र, त्यातील मुलभूत माहिती सर्वांनाच खूप उपयुक्त वाटेल.

ह्या दोन लिंक्स आपण जरूर वाचा. डायबेटीस संबंधी एखादा गैरसमज तुमच्या मनात वर्षोनुवर्षे रूजलेला असेल तर तो नक्कीच दूर होईल. 

अहो, चिमुकली इसापनीती 100 वर्षांची झाली...

राम गणेश गडकरी यांची एकच प्याला पासून राजसन्यास पर्यंतची नाटके माहित नाहीत असा मराठी माणूस मिळणे नाही. गडकरी ऐन तारूण्यात वयाच्या 34 व्या वर्षी गेले. पण तेवढ्या अल्पायुष्यातही त्यांनी महाराष्ट्रासाठी प्रचंड साहित्य संपदा निर्माण केली.
मंगल देशा ! पवित्र देशा ! महाराष्ट्र देशा ।
प्रणाम घ्यावा माझा हा, श्रीमहाराष्ट्र देशा ॥
हे त्यांचे गीत महाराष्ट्राला आजही स्फुर्ती देत असते..
पण, गडकऱ्यांनी खास लहान मुलांसाठी लिखाण केले, आणि त्याचे एक पुस्तकही प्रकाशित झाले होते ही गोष्ट आज अनेकांना (अगदी मराठीच्या कितीतरी प्राध्यापकांनाही) ठाऊक नाही. ह्या पुस्तकाचे नाव, चिमुकली इसापनीती. गडकऱ्यांनी, परवडत नसतानाही, स्वखर्चाने ती प्रकाशित केली. हे पुस्तक फक्त 10 पानांचे आहे. त्यात इसापच्या जोडाक्षरविरहित लिहीलेल्या दहा गोष्टी आहेत.
ह्या दहा पानी पुस्तकाला गडकऱ्यांनी आवर्जुन प्रस्तावना लिहीली आहे. प्रस्तावनेच्या खाली तारीख आहेः 29/12/1910. म्हणजे 29 डिसेंबर 2010 रोजी चिमुकली इसापनीती ह्या पुस्तकाला 100 वर्षे पुर्ण झाली.
चिमुकली इसापनीतीच्या प्रस्तावनेत गडकरी काय लिहीतात पहाः

"... कोणाच्याही मदतीवाचून मुलांस हे पुस्तक वाचता येईल असा तर्क आहे. साध्या अक्षर ओळखीचा काळ तुलनात्मक दृष्टया थोडाच असल्यामुळे फक्त दहाच गोष्टी घेतल्या आहेत. वाचन सुलभ होण्यासाठी मुद्दाम मोठया टाईपाचा उपयोग केला आहे. चित्रेसुध्दा हवी होती; पण ते पडले जरा खर्चाचे काम. सुदैवाने पुढे मागे या पुस्तकाची दुसरी आवृत्ती निघण्याचा सुयोग आलाच तर पाहता येईल..."

वरील लाल अक्षरांत दिलेले गडकऱ्यांचे 1910 सालचे शब्द नीट वाचा. गडकऱ्यांना चिमुकली इसापनीती मध्ये  चित्रेसुध्दा हवी होती; पण चित्रे देणे त्यावेळी गडकऱ्यांना परवडणारे नव्हते. गडकरी म्हणतात,  ते पडले जरा खर्चाचे काम. सुदैवाने पुढे मागे या पुस्तकाची दुसरी आवृत्ती निघण्याचा सुयोग आलाच तर पाहता येईल.

गडकऱ्यांच्या दुर्दैवाने दुसऱ्या आवृत्तीचा सुयोग कधीच आला नाही. त्यामुळे चिमुकली इसापनीती पुढली 100 वर्षे चित्रांविनाच राहिली. पण गडकऱ्यांचे चित्रांचे ते स्वप्न चिमुकली इसापनीती 100 वर्षांची होता होता पूर्ण झाले. तो दिवस म्हणजे 25 डिसेंबर 2010. ह्या दिवशी ठाणे येथे भरलेल्या अखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या प्रकाशन कट्ट्यावर प्रा. उषा तांबे यांच्या हस्ते www.ramganeshgadkari.com ह्या संकेतस्थळाचे प्रकाशन झाले. ह्या संकेतस्थळावर गडकऱ्यांचे समग्र साहित्य मोफत उपलब्ध आहे. समग्र साहित्यामध्ये अर्थातच ती  चिमुकली इसापनीतीही उपलब्ध आहे. संकेतस्थळावर चिमुकली इसापनीती प्रकाशित करताना प्रकाशक संगणक प्रकाशन यांनी त्या दहा गोष्टींना रंगीत चित्रांची जोड दिली. महाराष्ट्राच्या शेक्सपियरचे 100 वर्षांपूर्वीचे स्वप्न अशा प्रकारे पूर्ण झाले. मराठी साहित्य संमेलनाच्या प्रकाशन कट्ट्यावर हे स्वप्न पूर्ण झाले ही वृत्तपत्रांसाठी फार मोठी बातमी होती. पण दुर्दैवाने ही बातमी मराठी वृत्तपत्रांनीही दिली नाही. आज संगणक डॉट इन्फो वरून ती बातमी जगापुढे येत आहे.  

दुसरे दुर्दैव म्हणजे 2010 हे वर्ष जसे महाराष्ट्र राज्याचे सुवर्णमहोत्सवी वर्ष होते तसे ते गडकऱ्यांचे 125 वे जयंती वर्षही होते. गडकऱ्यांचा जन्म 24 मे 1885 चा. पण ज्या महाराष्ट्राला गडकऱ्यांनी गीतातून वंदन केले त्याला त्याची आठवण त्या सुवर्ण महोत्सवी वर्षभरात कधीच आली नाही. त्या वर्षात ramganeshgadkari.com इंटरनेटवर आले एवढेच एक समाधान.

ज्यांना चिमुकली इसापनीती आणि ती प्रस्तावना पूर्ण वाचायची आहे त्यांचेसाठी ती ह्या दुव्यावर उपलब्ध आहे. 

राष्ट्रपतींची खास गाडी

आपल्या राष्ट्रपतींचा आलिशान प्रवास. प्रेसिडेन्शियल सलून मधील एक कोपरा. 

राजधानी एक्सप्रेसपासून ते पॅलेस ऑन व्हील्सपर्यंत आणि फ्लाईंग राणीपासून ते डेक्कन क्वीनपर्यंत अनेक रेल्वे गाड्या आपण ऐकल्या आहेत. त्यांना इतिहास वगैरे असू शकतो असं कधी आपल्या मनात आलेलं नसतं. पण एक खास ऐतिहासिक म्हणावी अशी गाडी मात्र आपण फारशी ऐकलेली नाही. ती गाडी म्हणजे 'प्रेसिडेन्शियल सलून' अर्थात फक्त भारताच्या राष्ट्रपतींची आणि फक्त त्यांच्यासाठीच सदैव राखीव असलेली गाडी. ही गाडी फक्त दोन डब्यांची आहे. १९५६ साली बांधण्यात आलेले हे आलिशान डबे नवी दिल्ली स्टेशनात कायम उभे असतात. ह्या दोन डब्यांमध्ये राष्ट्रपतींची बेडरूम, लाँजरूम, व्हिजिटर्स रूम, कॉन्फरन्स रूम असा लवाजमा एकीकडे आहे. दुसरीकडे राष्ट्रपतींचे सचिव व इतर कर्मचारी यांचेसाठी काही केबीन्स आहेत. हे दोन्ही डबे सागाच्या फर्निचरने तसेच रेशमी पडद्यांनी सजवण्यांत आले आहेत. 'प्रेसिडेन्शियल सलून' ची परंपरा फार जुनी आहे. १९ व्या व २० व्या शतकात भारताच्या इंग्रज व्हाईसरॉयने त्याचा उपयोग केला होता. १९२७ पर्यंत इंग्रजांची भारतीय राजधानी कलकत्ता येथे असल्याने हा 'प्रेसिडेन्शियल सलून' कलकत्त्यात उभा असे. १९२७ मध्ये इंग्रजांनी राजधानी दिल्लीत हलवल्यानंतर तो दिल्ली येथे आणण्यात आला. अत्यंत आलिशान अशा ह्या गाडीत पर्शियन गालिचे वगैरे वैभवी सजावट होती. ही गाडी वातानुकूलित नव्हती, पण आत गारवा कायम रहावा यासाठी त्यात खास पद्धतीचे पडदे लावण्यांत आले होते. गाडीत चोवीस तास गरम व थंड पाण्याची सोय करण्यांत आली होती. ही गाडी स्वतंत्र भारताचे पहिले राष्ट्रपती डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांनी १९५० साली प्रथमच वापरली. त्यानंतर आलेल्या राष्ट्रपतींनीही त्याचा वापर केला. राष्ट्रपतींची मुदत संपल्यानंतर त्या गाडीतून त्यांना त्यांच्या गावापर्यंत सोडण्याचा एक प्रघात त्यानंतर पडला. ह्या प्रघातानुसार गाडी वापरणारे शेवटचे राष्ट्रपती म्हणजे डॉ. संजीव रेड्डी. त्यांनी १९७७ साली राष्ट्रपती भवनाचा निरोप घेताना ही गाडी वापरली. त्यानंतरच्या काळात सुरक्षेच्या कारणास्तव ही गाडी राष्ट्रपतींनी वापरली नाही. १९७७ ते २००३ ह्या २६ वर्षांच्या काळात ही गाडी नुसती उभी होती. नुसती उभी असली तरी तिची निगा उत्तम प्रकारे सांभाळण्याची पद्धत आहे. आपले मागील राष्ट्रपती डॉ. अब्दुल कलाम यांनी ही गाडी हरनौत ते पटणा ह्या ६० किलोमीटरच्या प्रवासासाठी वापरली. त्यासाठी ह्या गाडीच्या सजावटीचे खास नूतनीकरण करण्यांत आले होते. त्याचाच एक भाग म्हणून गाडीत प्रगत तंत्रज्ञानाने व उपग्रह यंत्रणेने युक्त अशी आधुनिक संपर्क साधनेही डॉ. कलाम यांच्यासाठी बसविण्यांत आली होती. त्यानंतर मात्र आता गेली सुमारे ५ वर्षे 'प्रेसिडेन्शियल सलून' नवी दिल्लीत शांतपणे उभे आहे. नव्या राष्ट्रपती महाराष्ट्राच्या प्रतिभाताई पाटील ह्या 'प्रेसिडेन्शियल सलून' मध्ये कधी बसतील का हे पहायचं.

(अधिक माहितीसाठी ह्याच ब्लॉगवरील हा दुवा पहा)

असाही एक सलमान खान - भाग 2

('असाही एक सलमानखान' एकूण तीन भागात आहे. हा भाग दुसरा आहे. आपण हे तिन्ही भाग क्रमाने वाचावे अशी विनंती आहे. पहिला भाग ह्या दुव्यावर उपलब्ध आहे.)

अगदी डावीकडे सलमान खान, आणि सोबत त्याचे सहकारी. अगदी उजवीकडे असलेला शंतनु, त्याने एम.आय.टी. मधून चार पदव्या घेतल्या आहेत. 

सलमान खानचा विवाह 2004 साली झाला. लग्नाच्या निमित्ताने सलमान खानच्या काकांचे कुटुंब त्याच्याकडे आले होते. थोडी उसंत मिळताच काकूने सलमान खानकडे आपल्या मुलीच्या - नादियाच्या - अभ्यासाचा विषय काढला. नादिया सातवीत शिकत होती. बाकी विषयात ती ठीक होती. पण गणितात विशेषतः Unit Conversion चा जो भाग होता त्यात ती कच्ची होती. त्यामुळे तिचे गुण कमी होत. सलमान खानच्या काकूला तिच्या मुलीच्या गणित विषयाची वाटणारी काळजी तिने चिंतातूरपणे बोलून दाखवली. आपल्या छोट्या चुलत बहिणीसाठी काहीतरी करावं असं सलमानला वाटलं, आणि तो नादियाला शिकवू लागला. नादिया काही दिवसांसाठीच त्याच्याकडे आली होती. ती परत गेल्यावर सलमान तिला कसा शिकवणार हा प्रश्न होता. सलमानने तो सोडवला इंटरनेटच्या मदतीने.
सलमानने गणिताचा एक एक छोटा धडा तयार केला. त्या धड्याचा व्हिडिओ तयार करून तो युट्युबवर टाकायचा आणि नादियाने त्यावरून अभ्यास करायचा असं सुरू झालं. हा व्हिडिओ तयार करण्यासाठी सलमानला कॅमेरा लागत नसे. केवळ आपल्या काँप्युटरचा उपयोग करून तो व्हिडिओ तयार करीत असे. नादियाला जे समजावून सांगायचं ते तो आपल्या संगणकाच्या स्क्रीनवर करून दाखवी. ही संगणकावरची जी कृती असे त्याचे व्हिडिओ रेकॉर्डींग कॅमटासिया स्टुडिओ नावाचे एक सॉफ्टवेअर करीत असे. समजावून सांगताना दुसरीकडे सलमानचा आवाजही रेकॉर्ड होई. एक पद्धतशीर ट्युटोरियल त्यातून तयार होई. कॅमेरा वापरात नसल्याने सलमानचा चेहेरा त्यात येत नसे पण विषय समजण्यासाठी सलमानचा चेहेरा दिसण्याची गरज कुठे होती?
हे व्हिडिओ पाहून नादियाचं गणित खूपच सुधारलं. तिचं यश पाहून तिच्या काही मैत्रिणी, इतर नातेवाईकही पुढे आले. सलमानला हे शिक्षणाचं कार्य भावलं. बघता बघता व्हिडिओ ट्युटोरियल्सची संख्या वाढू लागली. आज इंटरनेटमुळे ही संख्या 3000 व्हिडिओंच्या घरात गेली आहे. सलमानला आपलं उच्च शिक्षण ह्या कामी खूप उपयोगी पडलं. त्याचे विषय पहाः अंकगणित, बीजगणित, भूमिती, कॅलक्युलस, स्टॅटीस्टीक्स, अर्थशास्त्र, जीवशास्त्र, बँकींग, रसायनशास्त्र, खगोलशास्त्र, इतिहास, आय.आय.टी. जेईई परिक्षेची तयारी, पदार्थविज्ञान वगैरे. आता हे सारे विषय शाळा-कॉलेजच्या अभ्यासाचे. विद्यार्थी आणि पालकांना ते हवेहवेसे वाटले नाहीत तरच नवल.
तुम्हालाही सलमानचे हे व्हिडिओ पाहता येतील. विद्यार्थ्यांना ते नक्कीच उपयुक्त वाटतील. ते पूर्णपणे मोफतही आहेत. आपल्याकडे मोफत म्हंटलं की त्यांना थोडं कमी लेखलं जातं. सलमानने एका ट्युटोरियलला काही हजार लावले असते तर त्याला ते अशक्य नव्हतं. पण अमेरिकेत बिल गेटस सारख्या माणसानं आपल्या मुलांना शिकवण्यासाठी सलमानचे हे व्हिडिओ नियमितपणे वापरायचं ठरवलं आहे. मोफत म्हणून अर्थातच नाही, तर प्रचंड उपयोगी म्हणून..
सलमान खानचा हा सारा शैक्षणिक खजिना त्याच्या www.khanacademy.org वर मोफत उपलब्ध आहे. त्याची अनेक वैशिष्ट्ये आहेत. आज हिंदीसह अनेक भाषांमध्ये हे व्हिडिओ खान अकॅडमीने उपलब्ध केले आहेत. त्या भाषा कोणत्या? त्यात मराठी आहे का?  सलमान खान आपल्या अनुभवाबद्दल काय म्हणतो. त्याचे पुढले बेत काय आहेत? हा महत्त्वाचा तपशील पाहू - असाही एक सलमान खान (भाग 3 ) मध्ये...

मूठभर माणसं, आणि शेतभर कणसं.....

ह्या आकडेवारीची नोंद घेतलीत का? 

मूठभर माणसं जगाला गवसणी घालू शकतात एवढाच त्याचा बोध...

ब्लॉगच्या जगात - अफगाणिस्तान मध्ये...

गेल्या महिन्यातली गोष्ट. फेब्रुवारीच्या दुसऱ्या आठवड्यात स्टीव्ह ग्रोव्ह अफगाणिस्तानात गेला होता. गुगलच्या युट्युबतर्फे त्याच्याकडे जी कामगिरी देण्यात आली होती ती थोडी जिकीरीची होती. अफगाणिस्तानात जाऊन तिथलं माध्यमाचं जग, आणि मुख्यत्वे तिथल्या इंटरनेटच्या संबंधातलं वातावरण त्याला अभ्यासायचं होतं. ह्या अभ्यासासाठी गुगलच्या प्रतिनिधींचं एक पथकच अफगाणिस्तानला गेलं होतं. त्यात स्टीव्ह होता.
अफगाणिस्तानातल्या आपल्या काही दिवसांच्या वास्तव्यात, आणि भटकंतीत, त्याला एक अफगाण तरूणी भेटली. तिचं नाव परी अकबर. अफगाणिस्तान सरकारी कार्यालयात परी नोकरी करीत होती. नुकतीच तिला तिची नोकरी गमवावी लागली आहे. त्याचं कारण एकच - परी ब्लॉग लिहीत होती. त्या ब्लॉगचं नाव मिलाद. ह्या वेब पत्त्यावर तुम्ही परीचा ब्लॉग पाहू शकता. तुम्हाला पर्शियन (दैरी) लिपी वाचता येत नसेल तर तो मजकूर तुम्ही वाचू शकणार नाही. पण मजकूराची लांबी तुमच्या डोळ्यात भरल्याशिवाय राहणार नाही. परी अकबर अफगाणिस्तानातल्या स्त्रियांचे प्रश्न आपल्या ब्लॉगमधून सातत्याने मांडत होती. तिच्या ब्लॉगला वाचकवर्गही लाभत होता. जसजशी वाचकसंख्या वाढत गेली तसतसा परीच्या मागे इतर सहकाऱ्यांचा ससेमिरा सुरू झाला. परीला तिचा ब्लॉग थांबवण्यासाठी सतवणं सुरू झालं. पण परी बधली नाही. तिने लिखाण चालूच ठेवलं. ब्लॉगची लोकप्रियता कमी होईना, ती वाढतच राहिली. शेवटी परीला धमक्या येऊ लागल्या. आता आपला जीव धोक्यात आला आहे हे परीनं जाणलं. तिने आपली सरकारी नोकरी सोडली..
परीसारखेच इतरही दहा-बारा ब्लॉगर्स स्टीव्हला अफगाणिस्तानात भेटले. आपण म्हणतो की 2011 मध्ये आता अफगाणिस्तान मुक्त आहे. पण परंपरेतही काही अदृश्य तालिबानी वृत्ती लपलेल्या असतात.
स्टीव्ह ग्रोव्हने ही सारी हकीगत युट्युब च्या अधिकृत ब्लॉगवर दिली आहे. ती ह्या पत्त्यावर तुम्हाला वाचता येईल.
गंमत पहा, की स्टीव्ह आणि गुगल - युट्युबच्या पथकाला अफगाणिस्तान सरकारने अधिकृतपणे आमंत्रण देऊन बोलावलं होतं. आपल्या देशातल्या माध्यम स्थितीचा आढावा ( to examine the content landscape in the region and look for ways to develop and promote more local media in the country) त्या पथकाने घ्यावा अशी अफगाण सरकारची अपेक्षा होती. पण....
मला वाटतं स्टीव्हने लिहीलेली सगळीच हकीगत मी सांगण्यापेक्षा तुम्ही त्याच्याच शब्दात वाचावी...

असाही एक सलमान खान...भाग 1

तुम्ही गुगल ईमेज सर्च वर इंग्रजीत सलमान खान असं सर्च केलत तर 0.18 सेकंदात (म्हणजे पाव सेकंदापेक्षाही कमी वेळात) एकूण 32 लाख 80 हजार फोटो उपलब्ध होतात. पण तो दबंगफेम अभिनेता सलमान खान. हा लेख त्या सलमान खान बद्दल नाही. मग ह्या लेखातला कोण हा सलमान?
हा सलमान खान आहे 32 वर्षांचा एक अमेरिकन तरूण. त्याची आई कलकत्त्याची, आणि वडील बांगला देशीय. दोघेही अमेरिकेत स्थलांतरीत झालेले. सलमान खान हार्वर्ड विद्यापीठाचा एम.बी.ए. शिवाय, गणित, इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंग, काँप्युटर सायन्स ह्या विषयाचा पदवीधर (B.S.) म्हणजे तीन डिग्र्या. पुढे, अमेरिकेतील प्रतिष्ठित MIT (Massachusetts Institute of Technology) मधून त्याने इलेक्ट्रीकल इंजिनियरिंग आणि काँप्युटर सायन्स मधील मास्टर्स डिग्रीही (M.S.) घेतलेली. खरं तर एखाद्या मोठ्या कंपनीचा सीईओ म्हणून नेमला जाण्यासाठी अतिशय लायक व्यक्ती. 
तसा सलमानखान चांगल्या नोकरीत होताही. करियरचा भला मोठा हायवे त्याला मोकळा होता. एक छंद किंवा आवड म्हणून फावल्या वेळात सलमान त्याच्या नात्यातल्या शाळकरी मुलांना गणित वगैरे शिकवायचा. शिक्षण हा त्याच्या व्यक्तिमत्तवाचा भाग कधीच नव्हता.  पण वयाच्या 29 व्या वर्षी म्हणजे सप्टेंबर 2009 मध्ये त्याने आपली लठ्ठ पगाराची नोकरी सोडली. त्याने अचानक शिक्षणाला वाहून घ्यायचं ठरवलं. 'हातचं सोडून पळत्याच्या मागे' ही मराठीतली म्हण त्याला बरोबर लागू होत होती. 
सप्टेंबर 2009 ते आता फेब्रुवारी 2011 हा काळ जेमतेम दीड वर्षांचा. अगदी अलिकडचा. ह्या काळात पळत्याच्या मागे धावून सलमानने काय मिळवलं?
सप्टेंबर  2010 मध्ये गुगल कंपनीने सलमानला 2 दशलक्ष डॉलर्स (सुमारे 9 कोटी रूपये) देणगी म्हणून दिले. मायक्रोसॉफ्टचे मालक बिल गेटस सलमानला "धिस अमेझिंग गाय" असं म्हणतात. त्यांच्या गेटस फाऊंडेशननेही सलमानला असेच मोठ्या रक्कमेचे (किती ते कळलेले नाही) पारितोषिक दिले आहे. पण ह्या सर्वांवर कडी म्हणजे बिल गेटस यांनी आपल्या मुलीला शिक्षणासाठी सलमानच्या शाळेत प्रवेश घेऊन दिला आहे. 
हे सारं काय प्रकरण आहे?
वाचू, असाही एक सलमान खान...भाग 2 मध्ये...

मराठी ब्लॉगः एक रांगतं माध्यम (लोकसत्ता, लोकरंग पुरवणीतील लेख)

आज आपल्याला जे मराठी ब्लॉग्ज ऐकायला, वाचायला आणि पाहायला मिळतात, त्यातले बहुसंख्य एक तर गुगल कंपनीच्या Blogger.com (blogspot.com) वर किंवा Wordpress.com ने देऊ केलेल्या सेवेचा लाभ घेणारे आहेत. इंटरनेटवर सहज उपलब्ध असलेल्या या दोन्ही सेवा पूर्ण मोफत आहेत आणि आता चांगल्या स्थिरावल्या आहेत. इ’Blogger आणि Wordpress या दोन्हींची सुरुवात २००३ सालातली. अमेरिकेबाहेर इतर भाषांमध्ये ब्लॉगलेखनाचा प्रसार झाला, तो मुख्यत्वे २००३ नंतरच. म्हणजेच आपले मराठी ब्लॉग्ज हे काळाचं वय पाहता केवळ सात-आठ वर्षांचे आहेत. मराठी ब्लॉग्ज हे केवळ ‘युनिकोड’ प्रकारचे फाँट्स वापरूनच होऊ शकतात, हे आता सर्वानाच माहीत झालं आहे. अनेक कारणांमुळे २००७ पर्यंत मराठीसाठी ‘युनिकोड’चा वापर फारच थोडय़ा प्रमाणात झाला आणि त्यामुळे २००७ पर्यंत फारच नगण्य म्हणता येतील, इतकेच मराठी ब्लॉग्ज झाले. म्हणजेच मराठी ब्लॉग्ज रूजण्याचा खरा काळ हा २००७ ते २०१० असा केवळ चार वर्षांचाच आहे.

मराठी ब्लॉगलेखन

इंटरनेट आणि त्यासंबंधीचं सर्व तंत्रज्ञान आपल्याकडे अमेरिकेतून इंग्रजी वेष्टनात बांधून आलं. ते वेष्टन उघडल्या-उघडल्या जमेल तसं त्यावर मराठी प्रतिशब्दांचे शिक्के मारायला आपण सुरुवात केली. त्यातून मग ‘ब्लॉग’ या शब्दाचं बारसं ‘अनुदिनी’ हा अस्सल मराठी शब्द त्यासाठी योजून झालं. १८५७ साली (सुमारे दीडशे वर्षांपूर्वी) प्रसिद्ध झालेल्या मोल्सवर्थ मराठी-इंग्रजी शब्दकोशाने ‘अनुदिनी’ या शब्दाचा अर्थ इंग्रजीत 'Every day' असा दिला आहे. त्यामुळे आपले मराठी ब्लॉग लिहिणारे बांधव दररोज ब्लॉग (अनुदिनी) लिहिणारे असावेत, असा समज होणं स्वाभाविक आहे. पण प्रत्यक्षात आपले किती ‘अनुदिनी लेखक’ त्यांचे मराठी ब्लॉग्ज दररोज लिहितात, हा संशोधनाचा विषय आहे. मराठीत जगभरात आज सुमारे तीन हजार ते साडेतीन हजार ब्लॉग्ज असावेत व त्यातले जेमतेम २५० किंवा त्यापेक्षाही कमी हे दररोज लिहिले जाणारे असावेत, असा अंदाज व्यक्त केला जातो. मराठी ब्लॉग्जची नेमकी स्थिती, संख्या व दिशा यांची नोंद घेणारी वा त्यांचे प्रोत्साहनार्थ नियमन करणारी कोणतीही यंत्रणा आज उपलब्ध नाही. राज्य सरकारच्या नव्या मराठी विभागाने त्यात लक्ष घातल्यास महाराष्ट्रात एक वेगळे चित्र पुढल्या काही वर्षांत दिसू शकेल.

आजचे मराठी ब्लॉग्ज

महाराष्ट्रात आज फेसबुकचा वापर तरूणाई फार मोठय़ा प्रमाणात करत आहे. अगदी गाव, तालुका आणि जिल्हा पातळ्यांवर सायंकाळी सायबर कॅफेच्या दारावर नजर टाकली की, चपला-बुटांचा ढीग दिसतो. आत जाऊन पाहावं तर मंडळी फेसबुकात डोकं घातलेली दिसतात. मध्यंतरी नांदेडमध्ये गेलो असताना तेथील सायबर कॅफेत आलेल्या काही तरूण मित्रांशी याबाबत संवाद साधला. ते म्हणाले, ‘आम्ही फेसबुकवर भेटतो, गप्पा मारतो, पण मराठी टायपिंग करता येत नाही. कसंतरी इंग्रजी कम मराठीतच मॅनेज करतो. फेसबुकचं मराठी सेटिंग अजून जमत नाही.’ इंग्रजी कच्चं आणि मराठी पक्कं नाही, अशा स्थितीतही फेसबुकवर बसणारे तरूण हजारोंच्या संख्येने आहेत. हे तरूण मठ्ठ आहेत, असं मात्र अजिबात नाही. उघडय़ा डोळ्यांनी ते आज जे घडतं आहे, ते पाहत आहेत, ऐकत आहेत, कदाचित कमी वाचत असतील, पण त्यांना जगात काय चाललं आहे, हे कळतंय आणि त्यांची त्यावरची आपली स्वतची मतं आहेत. ही मतं विस्ताराने लिहावीत, यासाठी त्यांचे मराठी सेटिंगचे म्हणजे ‘युनिकोड’ तंत्राबद्दलचे अज्ञान किंवा अपुरे ज्ञान यासाठी काहीतरी करायला हवे. तसे झाल्यास आज दिसणाऱ्या मराठी ब्लॉग्जचा दर्जा अनेक पटींनी वाढण्यास मदत होईल.
आजच्या मराठी ब्लॉग्जमध्ये चाकोरीबाहेरचे विषय हाताळणारे काही लेखक निश्चितच आहेत. केवळ विनोद, कविता, प्रवास वर्णनं, स्वतचे अनुभव व वरवरची मते यांनी भरलेल्या ब्लॉग्जची गर्दी ही सर्वच भाषांत दिसते, तशी मराठीतही आहे, आणि ती राहणारच. ती राहणं हे अंतिमत: उपकारकही आहे. प्रश्न सुमारांच्या गर्दीचा नाही. कारण ब्लॉगोस्फिअरमध्ये लाखो करोडो कोरी पाने उपलब्ध होऊ शकतात. ती कमी पडणार नाहीत. फक्त त्यातून वाचायलाच हवीत, अशी चमकदार पानं तयार व्हायला हवीत. त्या दृष्टीने नाटक सिनेमांचं होतं, तसं ब्लॉग्जचं परीक्षण किंवा त्यांना एक ते पाचच्या श्रेणीत बसवणं अशी व्यवस्था नाही. वृत्तपत्रं सिनेमांना एक ते पाच स्टार्स देऊन परीक्षणं करत असतात. कारण ती पठडी आता पक्की झाली आहे. ब्लॉग्जनाही तसा न्याय लावावा, एवढय़ा दर्जाचे ते नसावेत, असं वृत्तपत्रांना कदाचित आज वाटत असावं. त्यासाठी एकूण मराठी ब्लॉग्जची संख्या आज वाढायला हवी. मराठी नाटकांचा जोमाने प्रसार होण्यामागे वृत्तपत्रांनी त्यांना देऊ केलेले सवलतीचे जाहिरातदर हे देखील एक कारण होते. मराठी ब्लॉग्जसाठीदेखील तशा प्रकारच्या ‘दे धक्क्या’ची गरज आज आहे.
आज अनेक मराठी पत्रकारांचे स्वतचे ब्लॉग्ज आहेत. पण इंग्रजीत ज्या नियमितपणाने ब्लॉग्ज चालतात, तेवढा नियमितपणा आणि सातत्य आपल्यात दिसत नाही. त्याचं एक कारण अजून ब्लॉग या प्रकाराला मराठीत जे ग्लॅमर प्राप्त व्हायला हवं, तेवढं मिळालेलं नाही. ब्लॉग हा प्रकार आपणदेखील जेवढा गांभीर्यानं घ्यायला हवा, तेवढा घेतलेला नाहीय. आपल्या हातातला मोबाइल फोन आपण आज गांभीर्यानं घेतला आहे, कारण आपल्याला त्याचा उपयोग नीट कळला आहे. आपल्या हातातला किंवा लेखणीतला ब्लॉग आपल्याला त्या दृष्टीने अजून नीट कळायचा आहे. ही बाब ब्लॉग्जना (अगदी पत्रकारांच्या गंभीर ब्लॉग्जनाही) ज्या प्रकारच्या सवंग कॉमेंटस् येतात, ते पाहिलं की ते जाणवतं. ब्लॉग्जवरील कॉमेंटस्चा दर्जा वाढण्यासाठी उत्कृष्ट कॉमेंटस्चाही गौरव व्हायला हवा. जर ब्लॉग्जची स्पर्धा आयोजित केली जात असेल तर त्यात एक पुरस्कार उत्कृष्ट कॉमेंटलाही देण्यात आला पाहिजे. ब्लॉग ही गांभीर्याने घेण्याचीच गोष्ट आहे. भले तो ब्लॉग विनोदासाठी वाहिलेला का असेना! उदाहरण देऊनच सांगायचं तर राजकीय पक्षाचं खुलं अधिवेशन, विधानसभा किंवा लोकसभा यांच्यात जो फरक आहे वा असावा, तो ब्लॉग आणि आपल्या नेहमीच्या ऑनलाइन भंकस यामध्ये रहायला हवा. तसं झालं नाही तर ब्लॉग हा प्रकार वेगळा असण्याची गरज राहणार नाही. फेसबुक वा तत्सम माध्यम ती गरज भागवू शकेल. आगामी २०१२ आणि २०१३ ही वर्षे टॅबची, आयपॅडची किंवा गॅलक्सी वगरेंची आहेत. त्यावर ब्लॉग्जना आपले स्वतचे स्वयंभू स्थान असणार आहे. मात्र त्यात चमक व दर्जा नसेल, आणि नुसतीच भंकस चालणार असेल तर कोणीही त्यासाठी वेळ देणार नाही, हेही तेवढच खरं.

काही वैशिष्टय़पूर्ण ब्लॉग्ज

ब्लॉग सजवणं, तो रंगबिरंगी, हलता-डुलता करणं हे आज फार सोपं झालं आहे. शाळेत मुलाच्या हातात सुशोभित पाटी किंवा वही द्यावी, अशा ब्लॉगच्या देखण्या टेम्पलेटस् शेकडय़ाच्या संख्येने समोर हात जोडून मोफत डाऊनलोडसाठी उभ्या आहेत. लहान-लहान मुले त्यांचा उपयोग करताना दिसतात. प्रश्न ब्लॉग कसा दिसतो हा नाहीच, तर त्यात काय आहे, हा आहे. सगळीकडे ‘कंटेंट विल बी दि किंग’ असं म्हटलं जातं. मराठी ब्लॉग आज चाकोरीबाहेरच्या कंटेटसाठी आसुसलाय. चाकोरीबाहेरचे ब्लॉग आले की, ते वाचण्यासाठी वाचक हजारोंच्या संख्येने या महाराष्ट्रातल्या जिल्ह्या-जिल्ह्यांत वाट पाहत आहेत. जोडीला वादळी प्रचारासाठी फेसबुक आणि ट्विटरसारखी अवजारे आहेत. लक्षात हे घ्यायला हवं की, फेसबुक हे कॉलेजच्या कॅन्टिनसारखे, तर ब्लॉगोस्फिअर हे सभागृहात उत्साहानं चाललेल्या चर्चासत्रासारखं आहे. दोन्हींची आपली दालनं वेगळी आहेत. ती एकमेकांना उपकारक ठरत राहतील आणि आपापलं वेगळंपणही जपत राहतील. अमेरिकेत आज ब्लॉगवर लिहून उपजिविका करणारे, पगारापेक्षा अधिक रक्कम त्यातून नियमित मिळवणारे आहेत. ते भाग्य मराठी ब्लॉग लिहिणारांच्या वाटय़ाला कधी येईल का, या प्रश्नाचं उत्तर अनेक संबंधित घटकांच्या एकत्रित परिणामात लपलेलं आहे. प्रत्येकाच्या हातात क्षणाक्षणाला मोबाइलचा कॅमेरा आहे. त्यात पकडलेल्या छायाचित्राचे किंवा चलत्चित्राचे क्षण तिथल्या तिथे मोबाइलमधूनच ब्लॉगवर प्रकाशित होऊ शकतात. घडल्या क्षणापासून काही सेकंदात ते चित्र जगाला दिसू शकतं. ‘सिटीझन जर्नालिझम’चं फार मोठं बीज नजिकच्या काळात मराठी ब्लॉग्जमध्ये रूजू शकतं. ‘सिटीझन जर्नालिझम’ या शक्तीचा अंदाज आपल्याला अजून यायचा आहे. ब्लॉग हे त्यासाठीचं जबरदस्त व्यासपीठ आहे.
मराठीतले काही ब्लॉग्ज लक्ष वेधून घेणारे आहेत. ते सगळं वाचलं जाणं, वा प्रत्येकातली प्रत्येक पोस्ट वाचली जाणं, हे अशक्य कोटीतलं आहे. काही उत्तम ब्लॉग्ज नजरेतून सुटलेले असण्याची दाट शक्यता आहे. माझ्या वाचनात आलेल्या ब्लॉग्जपकी काहींनी विशेष लक्ष वेधून घेतलं. त्यातले काही ब्लॉग्ज असे :

१) गणेश मतकरी यांचा http://apalacinemascope.blogspot.com

२) परेश प्रभू यांचा http://pareshprabhu.blogspot.com

३) नितीन पोतदार यांचा http://www.myniti.com

४)http://sujaanpalaktva.blogspot.com

५)http://chakali.blogspot.com

६)http://sahajach.wordpress.com

७)http://restiscrime.blogspot.com

८)http://mazisahyabhramanti.blogspot.com

९)http://dhondopant.blogspot.com

१०)http://aadityawrites.blogspot.com

११)http://www.2know.in

१२)http://chehare.blogspot.com

१३)http://sahajsuchalamhanun.blogspot.com

१४)http://kayvatelte.com

१५) http://vinayak-pandit.blogspot.com

पारंपरिक ज्ञानकोशापेक्षा अधिक क्षमतेचं माध्यम

ब्लॉग हा एकटय़ाला लिहिता येतो, दोघांना लिहिता येतो आणि अनेकांना मिळूनही लिहिता येतो. एकाचवेळी जगातल्या चार कोपऱ्यात हजारो मल दूर असताना ब्लॉगच्या माध्यमातून एकमेकांच्या संपर्कात राहून ब्लॉग लिहिला जाऊ शकतो. जगातील कोणालाही कुठेही आणि केव्हाही तो वाचता येतो. एका ब्लॉगमधील किंवा एकाचवेळी लाखो ब्लॉग्जमधील विशिष्ट विषयाचे संदर्भ क्षणार्धात गुगल (क्रियापद) करून शोधता येतात. व्यक्तीबरोबर संस्था आणि सरकारी ब्लॉग्जही असतात. चित्रपट, ध्वनिप्रसारण, छायाचित्रे आणि त्याला तात्काळ परस्परसंपर्काच्या (इंटेरॅक्टिव्हिटी) क्षमतेची जोड या वैशिष्टय़ांमुळे ब्लॉग हे माध्यम ज्ञानप्रसारणाच्या क्षमतेत पारंपारिक ज्ञानकोशाला मागे टाकू शकतं. सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे अगदी सामान्यातल्या सामान्य माणसाच्या आवाक्यातलं हे माध्यम आहे. स्वतंत्र संकेतस्थळ आणि ब्लॉग यांच्यातला फरक स्वतंत्र बंगला आणि टू बेडरूम किचन फ्लॅट असा आहे. ब्लॉगच्या माध्यमात देवकीला झालेल्या आठव्या पुत्राची ताकद आहे. फक्त हे बाळ आज रांगतं आहे. किशोरवयात एखाद्या कालियाचं मर्दन त्याने केलं की, ते लक्ष वेधून घेईल. या जगाच्या तोंडून गीता वदवण्याची कुवतही त्याच्यात उद्या असेल. हे आपण आजच ओळखलेलं बरं..

(लोकसत्ता - लोकरंग पुरवणी दिनांक 27 फेब्रुवारी 2011)
लोकसत्ता लिंकः
http://loksatta.com/index.php?option=com_content&view=article&id=138966:-blog---&catid=104:2009-08-05-07-53-42&Itemid=117#JOSC_TOP