फोटोच्या दुनियेतील अलिबाबाची गुहा

एक दिवस असा येईल की तुमच्या संगणकावर एकही प्रोग्राम नसेल. असेल ती फक्त एकच सोय, इंटरनेट पाहण्याची. आता तुम्ही ह्यावर विचाराल की मला दररोज वर्ड प्रोग्राम वापरावा लागतो. त्यात मी दररोज काही ना काही पत्रे टाईप करतो. वर्ड प्रोग्रामच जर माझ्या संगणकावर नसेल तर माझे हे पत्रव्यवहाराचे काम मी करणार कसं? दुसरं कोणी म्हणेल मला दररोज एखादं पॉवरपॉईंट प्रेझेंटेशन तयार करावं लागतं. ते कसं होणार. कोणी म्हणेल मी एक्सेलमध्ये दररोज हिशोबाचं काम फीड करतो, त्याचं काय होणार? त्यावरचं उत्तर आहे की हे सारे प्रोग्राम्स तुम्हाला इंटरनेटवर लाईव्ह वापरता येतील. म्हणजे तुम्ही एखाद्या विशिष्ट साईटवर जाल. तिकडे वर्डच्या लिंकवर क्लीक कराल. काही क्षणात मग तुमच्यासमोर वर्डप्रोसेसरचं कोरं पान येईल. तुम्ही त्या पानावर पत्र टाईप करायचं. हवा तो टाईप किंवा फाँट वापरायचा. बोल्ड, ईटालिक जसा हवा तसा त्याला आकार द्यायचा. परिच्छेद पाडायचे. सारं झालं की स्पेलींग चेकसुद्धा करायचं. मग तो तुमच्या अकाउंटमध्ये असलेल्या जागेत सेव्ह सुद्धा करून ठेवायचा. ही सारी सोय जर इंटरनेट देत असेल तर मग हवी कशाला तुमच्या संगणकात हार्ड डिस्क, आणि हवेत कशाला ते ऑफिस नामक अगडबंब प्रोग्राम्स? पॉवरपॉईंट असो की एक्सेल असो, तुम्ही क्लीक केलत की तो प्रोग्राम इंटरनेटच्या त्या एखाद्या साईटमध्येच उघडणार. एक्सेल असेल तर कोर्‍या कागदाच्या ऐवजी तुमची वर्कशीट समोर येऊन उघडणार. त्यात हवे ते आकडे फीड करा. मग फाईल सेव्ह करा.
आता ह्यावर कोणी म्हणेल की हे कसं शक्य आहे. किंवा हे शक्य होण्यासाठी अजून खूप वर्ष जावी लागतील. तर मंडळी, तसं नाहीये. ह्या सोयी अगदी आज म्हणाल तर आजच, नव्हे आता ह्या क्षणालाही उपलब्ध आहेत. आपलं गुगल सर्च इंजिन आहे त्याच्या वरच्या बाजूस डावीकडे पहा. खाली दिलेल्या वेगवेगळ्या लिंक्स दिसतात.
Web Images News Orkut Groups Gmail more ▼
त्यातली शेवटची लिंक आहे more . ह्या more वर क्लीक केलंत तर आणखी काही लिंक उघडतात. त्यातल्या Documents ह्या लिंकवर क्लीक करा. त्यानंतर येणार्‍या पानावर Take a tour of Google Docs नावाची लिंक तुम्हाला दिसेल. त्यावर क्लीक करा. आता पहा Create documents, spreadsheets and presentations online असं ठळठळीत शीर्षक मधोमध दिसेल. तुमच्याकडे गुगलची ईमेल किंवा गुगल अकाऊंट असेल तर Start Now ह्या खालील बाजूस दिसणार्‍या लिंकवर क्लीक करून लॉगिन करा. एक वर्डप्रोसेसर प्रोग्राम तुमच्यापुढे उभा असेल. त्यात तुम्ही वर्ड स्टाईलने पत्र टाईप करू शकता. एक्सेल स्टाईलने स्प्रेडशीट तयार करू शकता किंवा चक्क एखादे पॉवरपाईंट प्रेझेंटेशन सुद्धा त्यात तयार होऊ शकते. ह्यातून तयार होणारी तुमची फाईल सुद्धा गुगलच्या सर्व्हरवर सेव्ह करता येते. हवी तेव्हा जगात कुठूनही ती उघडता येते. प्रिंट करता येते वगैरे. २००८ च्या मे महिन्यात ही सोय इंटरनेटवर उपलब्ध आहे. सहजपणे. तुम्हाला चोरीचं म्हणजे पायरेटेड सॉफ्टवेअर वापरण्याची आवश्यकताच नाही. हे सारं शक्य झालं ते वेब अॅप्स किंवा वेब अॅप्लीकेशन्स ह्या संकल्पनेमुळे. तुम्हाला जो प्रोग्राम किंवा अॅप्लीकेशन लागतं ते वेबसाईटवरच उपलब्ध करून देणं ही वेब अॅप्सच्या मागची भूमिका.
आता हे वेब अॅप्सबद्दलचं प्रास्ताविक ऐकल्यानंतर कुणीतरी नक्कीच हात वर करून उभा राहणार आणि त्याची शंका विचारणार, हे मला अपेक्षित आहे. तो मला विचारणार की मी (म्हणजे तो) दररोज फोटोशॉप नावाचा प्रोग्राम वापरतो. त्यात त्याचे रंगीत फोटो उघडतो. त्याचे कृष्ण- धवल म्हणजे ब्लॅक अॅन्ड व्हाईट करतो. किंवा, त्या फोटोंवर निरनिराळ्या प्रक्रिया करतो. फोटोशॉप ह्या अवाढव्य आणि पॉवरफुल म्हणता येईल असा प्रोग्राम ते सारं शक्य करतो. ह्या त्याच्या कामासाठी तरी संगणकावर प्रोग्राम हवा की नको? की ते सारं कामही इंटरनेटवर करता येईल? तर मंडळी, ह्या प्रश्नाचं उत्तर आहे - होय, फोटोवरचं ते बहुतेक सारं कामही इंटरनेटवर उपलब्ध असलेल्या वेबअॅपवर करणं शक्य आहे. आता हे उत्तर ऐकल्यानंतर लगेचच पुढला प्रश्न किंवा शंका ही की हे शक्य होण्यासाठी किती काळ वाट पहावी लागेल. आज वर्ड, एक्सेल, पॉवरपाईंटसारख्या प्रोग्रामचं काम वेबअॅप करीत आहेत. फोटोशॉपसारख्या प्रोग्रामचं काम करणारं वेबअॅप केव्हा उपलब्ध होणार? ह्या प्रश्नाचं उत्तरही खूप आशादायक आहे. मंडळी, फोटोशॉपसारखं काम करणारं वेबअॅप आज ह्या क्षणाला इंटरनेटवर उपलब्ध आहे. ज्या साईटवर ते उपलब्ध आहे त्या साईटचं नाव आहे picnik.com.
हे पिकनीक डॉट कॉम नाव ऐकलं की आपल्या डोळ्यापुढे काहीतरी वेगळच चित्र उभं राहील. काहीतरी सहली किंवा पिकनीकच्या मजेसंबंधीची ही साईट असेल असा अंदाज आपण पटकन करूनही टाकू. पण नाव छोटं लक्षण मोठं अशा प्रकारची ही picnik.com आहे. त्यावर गेल्याशिवाय मी काय म्हणतोय याचा अंदाज येणार नाही. पिकनीक डॉट कॉम ला मी फोटोच्या दुनियेतली अलिबाबाची गुहा असं म्हणतो. त्याचं कारण सरळ आहे. ह्या साईटवर फोटोशॉपसारखं वेबअॅप उपलब्ध आहे, आणि त्यात फोटोवर काम करण्यासाठी लागणार्‍या शेकडो सोयी आणि टूल्स उपलब्ध आहेत. ह्या सोयी कोणकोणत्या याची ही एक वरवरची यादी पहाः १) रंगीत फोटोंचे ब्लॅक अँड व्हाईट फोटो तयार करणे. २) समजा एखाद्या फोटोत कॅमेरा तिरका धरल्याने माणूस वा दृश्य तिरकं आलं असेल तर ते सरळ (Rotate) करणं. ३) एखाद्या फोटोतला विशिष्ट भाग कापून टाकणं (Crop करणं). ४) एखाद्या फोटोत Exposure चा दोष आल्याने फोटोत अनावश्यक सावली वा अंधुकता असेल तर त्याची दुरूस्ती करणं. ५) फोटोतले रंग कमीअधिक गडद वा फिकट वाटत असतील तर ते सुधारणं. ६) फोटोतला शार्पनेस वाढवणं. ७) फोटोत रेडआय नावाचा दोष काही वेळा दिसतो. डोळे अधिक लाल वगैरे वाटतात. तो रेडआय चा दोष दूर करणं. ८) एखाद्या फोटोतल्या माणसाचे पानामुळे लाल लाल झालेले दात पांढरे शुभ्र करणं ९) फोटोला सुंदरशी फ्रेम किंवा चौकट देणं. १०) फोटोचे कोपरे गोलाकार करणं. ११) फोटोखाली छान अक्षरांत टीपा किंवा नावे वेगवेगळ्या रंगात देणं. (पिकनीक फॉंट फार सुंदर आहेत. ते पहाच. १२) फोटोचं रेखाचित्र तयार करणं. १३) फोटो नाईटव्हिजन (हिरव्या प्रकाशात) मध्ये काढल्याप्रमाणे परिणाम तयार करणं. वगैरै वगैरे वगैरे.
ह्या सुट्टीच्या दिवसात छोट्या दोस्तांसाठी ही picnik.com एकदम मस्त टाईम पास साईट आहे. टाईम पास तर आहेच पण आपले उद्योग आणि उपदव्याप चाललेले असताना आपण नकळत फोटोचं तंत्रही शिकत असतो. आजकाल घराघरातून टीव्ही जसे आलेले आहेत, तसे डिजिटल कॅमेरेही आले आहेत. त्यातले फोटो आपण आपल्या संगणकात साठवत असतो. त्या फोटोंवर सुद्धा आपल्याला हे सारे इफेक्ट आणि युक्त्या वापरून पाहता येतील. मात्र, मूळ फोटो शाबूत ठेवून त्याच्या कॉपीवरच हे उद्योग करून पहा. नाहीतर चांगलेच फटकेच प़डतील. पण समजा तुमच्याकडे डिजिटल कॅमेरा नसेल तर इंटरनेटवरचे कोणतेही फोटो तुम्हाला घेता येतील. तुमच्या संगणकातले इतर काही निरूपयोगी फोटो किंवा चित्रे सुद्धा त्यासाठी उपयोगात येतील. सगळे उद्योग झाल्यानंतर आलेल्या इफेक्टचा फोटो तुम्हाला तुमच्या संगणकावर सेव्ह करता येतो. किंवा flickr.com, पिकासा वेब अल्बम वगैरेमध्येही ठेवता येतो.
पिकनीक डॉट कॉमचं कौतुक जगातल्या अनेक काँप्युटर मॅगझीन्सनी तोंड भरून केलं आहे. पीसी मॅगझीन पासून ते सीनेट पर्यंत, आणि वॉल स्ट्रीट जर्नल पासून ते बीबीसी व टाईम मॅगझीनपर्यंत अनेकांनी पिकनीक डॉट कॉमचं परिक्षण छापलं आहे. पिकनीक सारखी फोटोचं अॅप देणारी वेबसाईट आज तरी विरळा आहे. पण मंडळी, अतिशय झपाट्याने आपलं इंटरनेट विकसित होतय. पूर्वीसारख्या नुसत्या मुक्या साईटस आता जुनाट गणल्या जाऊ लागल्या आहेत. वेबअॅप आणि डायनॅमिक कंटेंटचे आता दिवस आहेत. पिकनीक डॉट कॉम ही सध्याच्या दिवसांचीच एक प्रतिनिधी आहे.
फोटोग्राफीमध्ये रस असणार्‍या प्रत्येकाने पिकनीक ला भेट द्यायला हवी.